نكات ادبيات پيش دانشگاهي قسمت سوم
آرايه‌هاي ادبي
8- جمله‌هاي «اصفهان چون شاهزاده‌ي افسون شده‌ي افسانه است.» چه آرايه‌اي دارد؟ تشبيه
درك مطلب و دانستني‌هاي درس
9- در عبارت «كالبد بنا، مينايي است كه روح ايران را در آن حبس كرده‌اند.» مينا در كدام معنا به كار رفته است؟ شيشه و آيينه
10- «همه‌چيز به نقش ترجمه شده است.» ؛ يعني ... : همه‌چيز در نقاشي بيان شده است.
11- نويسنده چه چيزهايي را «از رمزهاي باستاني و علامت باروري» مي‌داند؟ شاخ گوزن و مار
12- به روايت تفسيرها «كدام مرغ بهشتي شيطان را در ورود به بهشت ياري كرد؟» طاووس
13- در درس، كدام درخت «درخت بهشتي» ؛ معرفي شده است؟ سرو
14- «طلسم كسي را شكستن» ؛ يعني ... : گره از كار كسي باز كردن
15- چرا نويسنده نقش كاشي‌ها را «بهار منجمد» ناميده است؟ چون نقش و نگارها به روح انسان طراوت و تازگي مي‌دهند.
16- معني واژه‌هاي «عروج، مجرد، ضمير» چيست؟ به بلندي رفتن، تنها، باطن
17- عبارت «گويي بر پله‌هاي ابر پا نهاده‌اي، به همان حالتي كه وصف مراحل معراج شده است.» به كدام واقعه اشاره دارد؟ رفتن پيامبر به آسمان‌ها
18- در عبارت «گويي كالبد بنا مينايي است كه روح ايراني را در آن حبس كرده‌اند.» به كدام عقيده‌ي گذشتگان اشاره دارد؟ حبس كردن ارواح در شيشه
19- «زاويه» ؛ يعني ... : گوشه، اتاقي در خانقاه
20- «جزميّت» در عبارت «آن‌ها را با جزميت يا اطمينان خاطر بازگو كرده‌ام» به چه معني است؟ قطعيّت و يقين
درس شانزدهم
خسرو / مايع حرف‌شويي
لغت
1- «ارتجالاً» يعني ؛ ... : بدون انديشه سخن گفتن يا شعر سرودن
2- «تقرير» به چه معني است؟ بيان كردن
3- «عادت مألوف» ؛ يعني ... : رسم ديرينه
4- «منكر» ؛ چه معني مي‌دهد؟ زشت
املاء
5- كدام تركيب غلط املايي دارد؟ «مخزول و نالان، لهو و لعب، تنگ نظران و عنوان» : مخذول
تاريخ ادبيات
6- كتاب «بهشت شدّاد» اثر كيست؟ جلال رفيع
7- كتاب «نصاب الصبيان» از كيست؟ ابونصر فراهي
آرايه‌هاي ادبي
8- كدام نوع نوشته است كه «هدف آن اصلاح، نابساماني‌ها و ناهنجاري‌هاست.» طنز
9- «خشت‌زدن» كنايه از ... است. پرحرفي
10- منظور از ضمايم و تعليقات» در عبارت «تصوير سرتيپ را ضمايم و تعليقات كشيد.» چيست؟ نشان‌هاي ارتشي
11- «او را نيز بسمل كردم.» ؛ يعني ... : او را هم سر برديم
12- «كميت كسي لنگ بودن» به چه معني است؟ عاجز و ناتوان بودن
13- «اين‌قدر هي ديوار صوتي را نشكنيد.» ؛ يعني ... : پرحرفي نكنيد.
14- «استرحام كردن» ؛ يعني ... : طلب رحم كردن
15- منظور از تصديق‌نامه، در عبارت «همين باعث شدن كه نتوان تصديق‌نامه‌ي دوره‌ي ابتدايي را بگيرد.» چيست؟ گواهي‌نامه
16- «من اين را از روي طبيعت كشيدم.» به چه معني است؟ من اين را از روي استعداد ذاتي خود كشيدم.
17- مفرد واژه‌ي «معاصي» چيست؟ معصيت
18- «زمانه‌ي جافي» يعني ؛ ... : روزگار ستمكار
درس هفدهم
داروك / باغ من / انتظار
لغت
1- «شولا» ؛ يعني ... : خرقه‌ي درويشان
2- «داروگ» چيست؟ قورباغه‌ي درختي
3- «چميدن» به چه معني است؟ با ناز راه رفتن
تاريخ ادبيات
4- كدام منظومه‌ي نيما يوشيج است كه آن را سر آغاز (شعر نو فارسي) دانسته‌اند؟ افسانه
5- مجموعه‌شعر«آخرشاهنامه»اثركدام‌شاعراست؟مهدي‌اخوان‌ثالث
6- «طنين در دلتا» از كيست؟ طاهره صفارزاده
آرايه‌هاي ادبي
7- شعر «از تهي سرشار / جويبار لحظه‌ها جاري است» چه آرايه‌اي دارد؟ متناقض‌نما
8- «ذوالفقار را باز مي‌كني و ظلم را مي‌بندي» چه آرايه‌اي دارد؟ تضاد.
درك مطلب و دانستني‌هاي درس
9- «بر بساطي كه بساطي نيست» چه مفهومي را بيان مي‌كند؟ اوضاع نامناسب
10- «شعر معاصر» بعد از نيما در چند شيوه ادامه يافت؟ سه شيوه
11- عبارت«شعري‌است‌كه‌آهنگ‌دارد اما وزن‌عروضي نداردوجاي‌قافيه در آن مشخص نيست» توصيف چگونه شعري است؟ شعر سپيد
12- در شعر داروگ شاعر با بهره‌گيري از «نمادها» چه چيزي را توصيف مي‌كند؟ عصر سياه حكومت استبدادي
13- چند ويژگي براي شعر «اخوان ثالث» برشمرده‌اند؟ سه
14- واژه‌ي «كشتگاه، ساحل، كومه» در شعر «داروگ» بيانگر چيست؟ نمادهايي‌كه به‌كمك‌آن‌شاعر اوضاع‌عصر خودراتوصيف‌كرده‌است.
15- منظور از «اسب يال افشان زرد» چيست؟ پاييز
16- سنگيني و صلابت كدام سبك شعري در شعر اخوان ثالث مشاهده مي‌شود؟ سبك خراساني
17- «ذوالفقار را باز مي‌كني و ظالم را مي‌بندي» به چه معني است؟ براي مبارزه آماده مي‌شوي و ظلم را از بين مي‌بري
18- «باغ بي‌برگي» ؛ يعني ... : باغي كه ميوه و ثمري ندارد.
19- در مطالعه‌ي شعر «نيما» چه نكته‌اي جلب توجه مي‌كند؟ ديد تازه‌ي او به جهان و طبيعت
درس هجدهم
سفر به خير / در سايه‌سار ...
لغت
1- «هرّا» ؛ يعني ... : آواز مهيب
2- «صولت» به چه معني است؟ هيبت
3- «گون» چيست؟ گياهي است از تيره‌ي سبزي آساها
تاريخ ادبيات
4- «صور خيال در شعر فارسي» اثر كدام نويسنده و پژوهشگر معاصر است؟ دكتر محمدرضا شفيعي
5- «عبور» مجموعه شعر كيست؟ علي موسوي گرمارودي
آرايه‌هاي ادبي
6- «گون و نسيم» نماد چه افرادي هستند؟ پايدار و مقاوم، آزاد و رها
7- مصراع «گون از نسيم پرسيد» چه آرايه‌اي دارد؟ تشخيص
درك مطلب و دانستني‌هاي درس
8- «با چشماني، يتيم نديدنت» به چه معني است؟ با چشماني منتظر آمدنت
9- «وسعت تو را، چگونه در سخن تنگ مايه گنجانم؟» به معني چيست؟ عظمت تو را چگونه مي‌توانم بيان كنم؟
10- «تبارك‌الله احسن الخالقين» چه معني مي‌دهد؟ خجسته باد نام خداوند كه نيكوترين آفريدگاران است.
11- «دري كه به باغ بينش ما گشوده‌اي» ؛ يعني ... : دري كه به روي انديشه‌ي ما گشوده‌اي.
12- كدام ويژگي شعر شاعر در «شعر سپيد من، روسياه ماند، كه در فضاي تو، به بي‌وزني افتاد» بيان شده است؟ بي‌وزن بودن شعر
13- «باده‌ي مهر» به چه معني است؟ شراب حق
14- در شعر «گل بوسه‌ي زخم‌ها، تنت را دشت شقايق كرده بود» بدن امام علي (ع) به چه چيزي تشبيه شده است؟ دشت شقايق
15- «خرد به قبضه‌ي شمشيرت بوسه مي‌زند» ؛ يعني ... : عقل و خرد را در مبارزه كردن درآميخته‌اي
16- «مهيز» : يعني ... : وسيله‌ي راندن اسب
17- «هزار بار خيبري‌تر است» چه معني مي‌دهد؟ هزار بار از در خيبر بزرگ‌تر است.
18- «خدا» در شعر «پيش از تو هيچ خدايي را نديده بودم ...» به چه معني است؟ حاكم و فرمان‌روا
19- «كه با تازيانه‌ي هشتاد زخم، بر خود حد زدي؟» اشاره به چيست؟ زخم برداشتن حضرت علي در جنگ احد
20- شعر «در سايه سار نخل ولايت» در كدام قالب شعري سروده شده است؟ شعر سپيد
درس نوزدهم
حديث جواني / در كوچه‌سار شب
لغت
1- «صلا زدن» ؛ يعني صدا كردن، آواز دادن
2- «درازدستي» به چه معنا است؟ تجاوز،تعدي
3- «عامل» چه معني مي‌دهد؟ حام
4- «مضرت» ؛ يعني ... : زيان رساندن
املاء
5- كدام تركيب غلط املايي دارد؟ «زوالنون مصري، ضجر و مصادره، درويش و رعيت» : ذوالنون، زجر
تاريخ ادبيات
6- مجموعه شعر «رهي معيري» چه نام دارد؟ سايه‌ي عمر
7- «شبگير» اثر كيست؟ هوشنگ ابتهاج
8- غزل‌هاي «رهي معيري» بيشتر به پيروي از كدام شاعر سروده شده است؟ سعدي
آرايه‌هاي ادبي
9- مصراع «عيبم مكن كه آهوي مردم نديده‌ام» چه آرايه‌اي دارد؟ ايهام
10- در مصراع «وز شاخ آرزو، گل عيشي نچيده‌ام» چند تشبيه وجود دارد؟ دو (شاخ آرزو، گل عيش)
درك مطلب و دانستني‌هاي درس
11- «يكي زشب گرفتگان چراغ برنمي‌كند» ؛ يعني ... : كسي به فكر آزادي رهايي نيست.
12- «نشسته‌ام در انتظار اين غبار بي‌سوار» ؛ چه معني مي‌دهد؟ انتظار بيهوده مي‌كشم.
13- مفهوم«سر به گريبان كشيدن» چيست؟ دل تنگ و ناراحت بودن
14- مفهوم بيت «سر گرگ بايد هم اول بريد / نه چون گوسفندان مردم دريد» چه ضرب‌المثلي را به خاطر مي‌آورد؟ بند بايد كرد سيلي را ز سر
15- «حديث جواني» ؛ يعني ... : داستان و سرگذشت جواني
16- «قفا» به چه معني است؟ پشت سر
17- «سزا خود همين است مر بي بري را» ؛ يعني ... : بي‌ثمر بودن سزايش همين است (سوزانده شدن)
درس بيستم
مدرسه‌ي امام شوشتري / تخت جمشيد
لغت
1- «خادم سماط» ؛ يعني ... : مأمور تنظيم برنامه‌ي غذا
2- «مسيل» به چه معني است؟ جاي سيل گير
3- «رقعه» ؛ چه معني مي‌دهد؟ قطعه‌ي كاغذ
4- معرب واژه‌ي «شوشتر» چيست؟ تستر
املاء
5- كدام تركيب غلط املايي دارد؟ «نغمه‌هاي مهيج، جرذهاي ديوار، زخاير شگفت‌آور» جرز، ذخاير
تاريخ ادبيات
6- كتاب «تحفة النظار و غرايب الامصار» اثر كيست؟ ابن بطوطه
7- «به سوي اصفهان» از كدام نويسنده است؟ پيرلوتي
درك مطلب و دانستني‌هاي درس
8- در عبارت «سخن خود را با اشاراتي از فنون مختلف تفسير و حديث چاشني مي‌داد» قسمت مشخص شده، يعني ... : همراهي مي‌كرد.
9- «طي» چه معني مي‌دهد؟ جشن عروسي
10- «خمس آن متعلق به سلطان است ...» ؛ يعني ... : يك پنجم آن براي پادشاه است.
11- «جامع بين مراتب دين و دانش بود.» به چه معني است؟ هم دين و هم دانش را به‌خوبي مي‌دانست.
12- «جامع بين مراتب دين و دانش بود.» به چه معني است؟ صورت‌هايي كه به اسم ستاره‌اي از ستارگان مي‌ساختند.
13- «دنيا و مافيها» ؛ يعني ... : جهان وآن چه در اوست.
14- «اميرالامرا» به چه معني است؟ فرمانده‌ي كل سپاه
15- «ممفيس» شهري بوده است در ... : مصر باستان
16- «رحله‌ي ابن بطوطه» ؛ يعني ... : سفرنامه‌ي ابن بطوطه
17- «مكارم» ؛ يعني ... : بزرگواري‌ها
درس بيست و يكم
خاطرات اعتمادالسلطنه / آن روزها
لغت
1- «كساني كه در ركاب شاه يا بزرگي حركت مي‌كردند.» در اصطلاح چه نام داشتند؟ ملتزمين
2- «تنبه» ؛ يعني ... : هوشياري، آگاهي، بيداري
3- «معهود» به چه معني است؟ عهد شده، معمول، شناخته شده
4- «وضع عرض» ؛ يعني ... : شيوه‌ي شكايت
املاء
5- املاي كدام واژه نادرست است؟ «اعاظم، ذاغه، مشعوف» زاغه
تاريخ ادبيات
6- كتاب «الايام» اثر كيست و موضوع آن چيست؟ دكتر طه حسين ، زندگي‌نامه
7- «تاريخ منتظم ناصري» اثر كيست؟ اعتمادالسلطنه
درك مطلب و دانستني‌هاي درس
8- در عبارت «درد دندان شاه بسيار شدّت كرده» علامت بيانگرچيست؟تصحيح‌كننده‌ي‌كتاب.كلمه‌را به متن افزوده‌است.
9- «پلنگ را بالاي نطعي انداخته بودند.» به چه معني است؟ پلنگ را روي سفره‌اي چرمي انداخته بودند.
10- «اشتلم كردن» چه معني مي‌دهد؟ لاف زدن
11- «دعايي كه بر كاغذ نويسند و با خود داشته باشند» با چه واژه‌اي هم‌معني است؟ حرز
12- «دارالطّباعه» ؛ يعني ... : چاپ‌خانه
13- «امين‌السّلطان» لقب كيست؟ ميرزا علي‌خان اتابك اعظم
14- «فلان فعله هم شاكي» به چه معني است؟ فلان كارگر هم شكايت دارد و ناراضي است.
15- «كشيك‌خانه» ؛ با كدام واژه‌ي امروزي معادل است؟ پاسدارخانه
16- «قاپوچي» به چه معناست؟ دربان
17- «تغيّرات شاه» ؛ يعني ... : برآشفتن‌هاي شاه
18- «مواجب» ؛يعني ... : حقوق و درآمد
19- «امتناع‌كردن» به چه معني است؟ سرپيچي كردن
20- «تصنيف»؛ نوعي‌از...: شعر است‌كه باآهنگ‌موسيقي‌خوانده‌شود.
درس بيست و دوم
شخصي به ... / طرحي از يك زندگي
لغت
1- «منعم» ؛ يعني ... : توانگر
2- در عبارت «اندر آن مسجد، كودكان به كتّاب بودند» كتّاب، به چه معني است؟ مكتب
3- «زلت» ؛ يعني ... : لغزش
املاء
4- كدام تركيب غلط املايي دارد؟ «انعطاف خالصانه، تواظعي مضاعف، استنباط عادت» : تواضعي
تارخي ادبيات
5- كتاب «طرحي از يك زندگي» شرح زندگي و افكار كيست؟ دكتر علي شريعتي
6- اشعار مسعود سعد سلمان به چه نامي شهرت دارد؟ حبسيّه
آرايه‌هاي ادبي
7- مصراع «حرفي است هر آتشي ز طومارم» چه آرايه‌اي دارد؟ تشبيه
8- در مصراع «اگر خلاف كنم سعديا به سوي تو باشم» قسمت مشخص شده چه معني مي‌دهد؟ خودخواه و خودبين باشم.
9- «خدا را» در مصراع «دل مي‌رود ز دستم صاحب دلان خدارا» به چه معني است؟ قسم به خدا
10- «نيكي به جاي ياران» ؛ يعني ... : نيكي در حق ياران
11- منظور شاعر از «جام مي» در مصراع «آيينه‌ي سكندر جام مي است بنگر» چيست؟ قلب انسان پاك و آگاه
12- در مصراع «به مجعمي كه در آينده شاهدان دوعالم» منظور از كلمات مشخص شده چيست؟ صحراي محشر، زيبايان
13- مفهوم مصراع «دلبر كه در كف او موم است سنگ خارا» چيست؟ محبوبي كه همه‌چيز در اختيار اوست.
14- در مصراع «مرا به باده چه حاجت كه مست موي تو باشم» كدام قسمت جمله حذف شده است؟ فعل (است)
15- به «خواب عافيت» ؛يعني ... : مرگ و نيستي
16- معني «به بوي موي تو باشم» چيست؟ آروزي وصال تو را دارم.
17- «باديه» چه معني مي‌دهد؟ بيابان
درس بيست و سوم
كعبه‌ي مخفي
لغت
1- «بديهه‌گويي» ؛ يعني ... : حاضر جوابي
2- «پيشواي روحاني آيين برهمايي» هم‌معني با چه واژه‌اي است؟ برهمن
تاريخ ادبيات
3- «مخفي» تخلص كدام شاعر است؟ زيب‌النسا
آرايه‌هاي ادبي
4- مصراع «خوب شد اسباب خودبيني شكست» كدام واژه ايهام دارد؟ خودبيني
5- در «اسلوب معادله» ارتباط معنايي بر چه پايه‌اي است؟ تشبيه
درك مطلب و دانستني‌هاي درس
6- در مصراع «دزد دانا مي‌كشد اوّل چراغ خانه را» منظور از (كشتن) چيست؟ خاموش كردن
7- منظور از «صاحب خانه» در مصراع «در ميان خانه گم كرديم صاحب خانه را» كيست؟ خداوند
8- مفهوم «بي‌كمالي‌هاي انسان از سخن پيدا شود» چيست؟ سخن سنجيده بايد گفت.
9- «زيب‌النسا» در سرودن شعر بيشتر از كدام شاعر پيروي كرده است؟ عرفي شيرازي
10- «نكهت» ؛ يعني ... : بو و راحيه
درس بيست و چهارم
مسافر / ريشه‌ي پيوند
لغت
1- «رثا» ؛ يعني ... : عزا و ماتم
2- در مصراع «دلم گشت هر گوشه‌ي سنگرت را» گشت در كدام معني به كار رفته است؟ جست و جو كرد.
درك مطلب و دانستني‌هاي درس
3- بيت «سحر، گاه رفتن زدي با لطافت / به پيشاني‌ام بوسه‌ي آخرت را» ؛ يعني ... : با من خداحافظي كردي
4- در مصراع «ببر با خودت پاره‌ي ديگرت را» منظور از «پاره‌ي ديگرت» كيست؟ دوست بازمانده ي رزمنده
5- در بيت «درخون من غرور نياكان نهفته است» منظور از نياكان كيست؟ ايرانيان قديم
6- «در سينه‌ام هزار خراسان نهفته است» ؛ يعني ... : پيوند خود را با خراسان و ايران حفظ كرده‌ام.
7- در بيت «همان دستمالي كه پولك نشان شد / و پوشيد اسرار چشم ترت را» چرا دستمال پولك نشان است؟ چون اشك و خون رزمنده روي آن ريخته است.
8- در بيت «و پيدا نكردم در آن كنج غربت / به جز آخرين صفحه‌ي دفترت را» منظور از كنج غربت چيست؟ سنگر
9- در بيت «در تنگناي سينه‌ي حسرت كشيده‌ام / گهواره‌ي بصيرت مردان نهفته است» چرا شاعر حسرت كشيده است؟ چون به آرزوهاي خود نرسيده است.
10- بيت «خالي دل مرا تو زتاب و توان مدان / شير ژيان ميان نيستان نهفته است» چه آرايه‌اي دارد؟ استعاره
فارسي (3)
درس اول
قواعد تركيب
دانستني‌هاي درس
1- «صورت‌هاي ممكن غير رايج گروه‌هاي اسمي» چه ناميده مي‌شوند؟ ذخيره‌هاي زبان
2- «قواعد هم‌نشيني» قواعدي است كه از تركيب تكواژها يا واژه‌هاي مناسب، گروه‌هاي اسمي، قيدي و فعلي ايجاد مي‌كند.
3- «كوچك‌ترين واحد صوتي زبان كه معنا ندارد» چيست؟ واج
4- جمله از تركيب كدام واحدهاي زباني به وجود مي‌آيد؟ از تركيب گروه‌ها
5- واژه‌ي «گفت» چه تركيبي دارد؟
6- «قواعد نحوي» چيست؟ صامت + مصوّت + صامت + صامت
7- واژه‌هايي كه از نظر دستوري و معنايي و كاربردي تفاوتي با هم ندارند و فقط شكل ظاهري آن‌ها تفاوت دارد، چه ناميده‌مي‌شوند؟ گونه‌هاي آزاد
8- تمام زبان‌هاي دنيا در نهايت به ... تجزيه مي‌شوند. واج
9- «قواعد واجي» چيست؟ قواعدي كه مانع از اجتماع برخي از واج‌ها در كنار هم مي‌شوند.
10- تركيب «تكواژها و واژه‌ها» كدام واحد زباني را مي‌سازد؟ گروه
11- وسيله‌ي انتقال پيام در بين انسان‌ها چيست؟ زبان
12- از تركيب «گروه‌ها» كدام واحد زباني ساخته مي‌شود؟ جمله
13- قواعد خاص كه به ما كمك مي‌كند تا هر جمله را در جايگاه خودش به كار بريم، چه قواعدي هستند؟ قواعد كاربردي
14- آيا مي‌توانيم هر واجي را در كنار واج ديگري قرار دهيم؟ خير
15- در زبان فارسي واج‌هايي كه واجگاه مشترك يا نزديك به هم دارند، چگونه تركيب مي‌شوند؟ بي‌فاصله نمي‌توانند در كنار هم بيايند.
16- صافي بسيار دقيقي كه جمله‌ها را قبل از توليد بررسي مي‌كند، چه ناميده مي‌شود؟ قواعد نحوي
17- هر تكواژ يا واژه‌اي كه توليد مي‌شود، بايد از صافي ...... بگذرد. قواعد واجي
18- واژه‌ي «آب» چند واج است؟ سه واج
19- كدام واژه مطابق با الگوي هجايي (صامت + مصوّت) نيست؟ «ماه، مو، سر» : سر
20- «داشته‌اند برمي‌گشته‌اند» چه گروهي است؟ گروه فعلي
درس دوم
جمله
دانستني‌هاي درس
1- «جمله‌ي مستقل» چند نوع است؟ دو نوع
2- جمله‌ي «اخترشناسان كارهاي متفاوتي مي‌كنند.» چه نوع جمله‌اي است؟ جمله‌ي مستقل ساده
3- «جمله» حداقل از چند گروه ساخته مي‌شود؟ يك گروه
4- اگر جمله‌اي ، دست كم يك جمله‌ي وابسته داشته باشد، چه نوع جمله‌اي است؟ جمله‌ي مركّب
5- كدام «گوره» را در جمله مي‌توان حذف كرد؟ گروه قيدي
6- پس از جمله بزرگ‌ترين واحد زباني چيست؟ گروه
7- كدام واحد زباني است كه از يك يا چند تكواژ ساخته شده است؟ واژه
8- «بان، مند، گار» چه نوع تكواژي هستند؟ تكواژ وابسته
9- عبارت «اخترشناسي علمي است كه به مطالعه‌ي اجرام آسماني مي‌پردازد.» از چند «گروه» تشكيل شده است؟ پنج
10- واژه‌ي «مي‌بينمشان» از چند تكواژ تشكيل شده است؟ چهار تكواژ
11- «تكواژها» به چند دسته تقسيم مي‌شوند؟ دو دسته
12- واژه‌هايي كه تلفظ مشتركي دارند، اما كاربرد و معناهاي جداگانه‌اي دارند، در اصطلاح چه ناميده مي‌شوند؟ واژه‌هاي متشابه
13- عبارت «بزرگ‌ترين واحد زباني است و خود جزئي از يك واحد بزرگ‌تر نيست.» كدام واحد زباني را توصيف مي‌كند. جمله‌ي مستقل
14- «تكواژ» چيست؟ يكي از واحدهاي زبان كه از يك يا چند واج ساخته شده و معنا دار است.
15- «ميز» چه نوع تكواژي است؟ تكواژ آزاد.
16- كدام واژه در عبارت «در گلستان سعدي سخنان نغض و دلكش فراوان است.» نادرست نوشته شده است؟ نغز
17- «مي‌پردازند» چند واج دارد؟ يازده واج
18- «است» چند تكواژ دارد؟ دو تكواژ
19- جمله‌ي «مستقل مركب» چه جمله‌اي است؟ جمله‌اي كه بيش از يك فعل دارد.
20- «سخني كه بتوان آن را به دو قسمت نهاد و گزاره تقسيم كرد.» كدام واحد زباني است؟ جمله
درس سوم
ويرايش
دانستني‌هاي درس
1- عبارت مسئله‌ي كوشش براي آزادي تاريخچه‌اي دراز در طول تاريخ دارد.» چند خطا و لغزش نگارشي دارد؟ سه
2- اصطلاح «سره‌نويسي» ؛ يعني ... : فارسي نويسي ناب
3- عبارت «يك گلوله در كرد و كلّه‌ي دشمن را زد.» كدام غلط نگارشي را دارد؟ عاميانه نويسي
4- «ايجازهاي مخلّ» ؛ يعني ... : كوتاه‌نويسي كه معني را مي‌رساند.
5- به جاي «انجام طرح خلع‌سلاح» مي‌توان ... طرح خلع سلاح را به كار برد. اجراي
6- غلط نگارشي براي جمله‌ي «فرزندان نبايد يك بار براي خانواده تلقي شود» چيست؟ نهاد با فعل جمله مطابقت ندارد.
7- شكل درست و صحيح عبارت «نتايجي كه امروز بدست آمد را گزارش مي‌كنم.» چگونه است؟ نتايجي را كه امروز به دست آمد گزارش مي‌كنم.
8- به‌جاي فعل «مي‌باشد» از كدام فعل مي‌توان استفاده كرد؟ است.
9- «تتابع اضافات» به چه معني است؟ آوردن چند كلمه پشت سر هم با كسره‌ي اضافه
10- حرف اضافه‌ي مصدر «متفاوت بودن» چيست؟ با
11- «ابهام» داشتن جمله ؛ يعني ... : دو يا چند معني داشتن جمله
12- عبارت «در سال 334، آل بويه بغداد را فتح و پسرش را به جاي او برگماردند.» كدام خطاي نگارشي را دارد؟ حذف فعل بدون قرينه
13- «آموختن به» به چه مفهومي است؟ ياد دادن
14- حرف نشانه‌ي «را» در كدام قسمت جمله مي‌آيد؟ بعد از مفعول
15- ويرايش جمله‌ي «بيداري مسلمانان را فراگرفته است» چيست؟ مسلمانان در همه‌ي كشورها بيدار شده‌اند.
16- رعايت «علايم نگارشي» كدام نوع ويرايش است؟ ويرايش فني
17- كدام نگارش نادرست است؟ «آزمايش‌ها، خانم مديره، گزارشات» : خانم مدير، گزارش‌ها
18- به جاي دو واژه‌ي «برعليه، برله» چه واژه‌هايي به‌كار مي‌بريم؟ عليه، له
19- پرهيز از كاربرد «تنوين» در زبان فارسي، كدام نوع ويرايش است؟ ويرايش زباني
درس چهارم
واحدهاي زيرزنجيري گفتار
دانستني‌هاي درس
1- «واحدهاي گفتار كه به‌طور منظم و طبق قواعد خاصي پشت سر هم قرار مي‌گيرند.» چه نام دارند؟ زنجيره‌ي گفتار
2- كوچك‌ترين واحد «زنجيره‌ي گفتار» چه نام دارد؟ واج
3- ويژگي‌هاي گفتار را كه الفباي خط از نشان دادن آن ناتوان است، چه ناميده‌اند؟ ويژگي‌هاي زيرزنجيري گفتار
4- كوچك‌ترين واحدهاي «زنجيري گفتار» براساس شيوة ي توليد به چند طبقه تقسيم مي‌شوند؟ دو طبقه
5- مهم‌ترين واحدهاي زبرزنجيري گفتار، چند دسته‌اند؟ سه دسته
6- «جملات خبري» كدام آهنگ را دارند؟ افتان
7- آهنگ جملات سؤالي چگونه است؟ خيزان
8- ارگ «آهنگ صدا از پايين شروع شود و كم‌كم بالا برود و ديگر فرود نيايد.» كلام چه آهنگي دارد؟ خيزان
9- اداي «يك هجا» با شدّت و فشار بيشتر، چيست؟ تكيه
10- جمله‌هاي پرسشي در پاسخ «آري» يا «نه» چه آهنگي دارند؟ خيزان
11- هر واژه در زبان فارسي چند «تكيه» دارد؟ يك
12- تكيه در «اسم مفرد يا صفت» بر كدام هجاست؟ هجاي پاياني
13- در فعل مضارع اخباري كدام قسمت فعل تكيه مي‌گيرد؟ پيشوند فعلي (مي)
14- «درنگ» چند نوع است؟ دو (ميان واژه‌اي، پايان واژه‌اي)
15- در فعل منفي «ماضي و مضارع و امر» «كدام هجا تكيه مي‌گيرد؟ نون نفي
16- جمله‌ي «او هر روز، نامه‌اي مي‌خواند.» چه نوع «درنگي» دارد؟ ميان واژه‌اي
17- درفعل ماضي ساده «جز سوم شخص مفرد» تكيه در كدام هجاست؟ هجاي قبل از آخر
18- جمله‌ي«اين‌جا آشپزخانه، ندارد» چه نوع درنگي دارد؟ پايان‌واژه‌اي
19- كاربرد «قيد تأكيد در كدام جمله‌ها نادرست است؟ جمله‌هايي كه پيامي آشكار و روشن دارند.
20- جمله‌هايي كه با قيدهاي پرسشي همراه‌اند (جز آيا و هيچ) چه آهنگي دارند؟ افتان
درس ششم
مطابقت نهاد و فعل
دانستني‌هاي درس
1- كدام قسمت جمله در شخص و شمار با هم مطابقت دارند؟ نهاد جدا و نهاد پيوسته
2- اگر نهاد، جمع بسته شود، فعل چگونه خواهد بود؟ جمع بسته مي‌شود.
3- در جمله‌ي «پدرم از مسافرت برگشتند.» چرا براي نهاد مفرد، فعل جمع آورده است؟ براي احترام
4- براي اسم‌هايي چون «مجلس ،شورا، گروه» چه فعلي به كار مي‌رود؟ مفرد
5- هنگام‌جان‌بخشيدن به‌اشياي بي‌جان فعل با ... مطابقت مي‌كند. نهاد
6- فعل براي اشياي بي‌جان به چه شكلي مي‌آيد؟ مفرد
7- در عبارت «از خانه كه بيرون آمدم، او را ديدم.» كدام قسمت جمله ذكر نشده است؟ نهاد جدا
8- در جمله‌ي «گفته بودم كتاب را همراه بياوريد.» كدام نوع حذف صورت گرفته است؟ نهاد جدا
9- كدام‌واژه(واج)ميانجي ندارد؟ «آشنايان، نياكان، دوستان» : دوستان
10- در جمله‌ي «مردي از كوچه مي‌گذشت، كودكان در كوچه سرگرم بازي بودند، پرسيد ...» كدام قسمت جمله حذف شده است؟ متمم
درس هفتم
نگارش تشريحي
دانستني‌هاي درس
1- مقاله ها از نظر شيوه‌ي نوشتن به چند گونه تقسيم مي‌شوند؟ سه
2- «شرح و بسط دادن به منظور مطالعه و دقّت در يك موضوع يا مطلب به‌گونه اي علمي و دقيق» چه نام دارد؟ تشريح
3- مقاله‌ي «كتاب و كتاب‌خواني» از كدام نوع مقاله است؟ تحقيقي
4- عام‌ترين و رايج‌ترين راه تشريح چيست؟ طرح پرسش‌هايي درباره‌ي يك چيز
5- پسوند (ان) در كدام واژه با بقيه تفاوت دارد؟ «بامداران، گيلان. بهاران» : گيلان
6- مقاله‌ي «تربيت انساني و سنّت ملّي ما» چه نوع مقاله‌اي است؟ تحليلي
7- اگر بخواهيم واقعه‌اي را كه امروز وجود ندارد تشريح كنيم، از چه چيزهايي استفاده مي‌كنيم؟ مدارك و مآخذ و اسناد و كتاب‌ها
8- داستان «كلاس نقّاشي» چه نوع نوشته‌اي است؟ نوشته‌ي تشريحي
9- نشانه‌هاي جمع در زبان فارسي چيست؟ ها، ان
10- (ان) در واژه‌ي «كوهان» چه معني مي‌دهد؟ شباهت (مانند كوه)
درس هشتم
گروه فعلي
دانستني‌هاي درس
1- مهم‌ترين عضو «گزاره» چيست؟ گروه فعلي
2- «گروه فعلي» چند ويژگي دارد؟ پنج
3- (بن‌ماضي + شناسه‌هاي ماضي) چه فعلي را مي‌سازد؟ ماضي ساده
4- «رفته‌بوديم» چه فعلي و چندم شخص است؟ ماضي بعيد، اول شخص جمع
5- (صفت مفعولي + باشم) چه فعلي را مي‌سازد؟ ماضي التزامي
6- فعل «مي‌رفتيد» چه زماني دارد؟ ماضي استمراري
7- فعل‌هاي مضارع چند نوع‌اند؟ سه نوع
8- (داريد مي‌رويد) چند شناسه دارد؟ مضارع مستمر
9- فعل مضارع چند شناسه دارد؟ شش شناسه
10- با فرمول (ب+بن مضارع+شناسه‌هاي مضارع) كدام فعل ساخته مي‌شود؟ مضارع التزامي
11- «مصدر مرخّم» برابر است با ... : بن ماضي
12- كدام (بن مضارع) نادرست است؟ «ببر، بخش، رو» بر
13- براي (گذرا) كردن فعل‌ها از چه تكواژي استفاده مي‌كنيم؟ ان
14- فعل از جهت اجزاي تشكيل‌دهنده‌ي آن چند نوع است؟ سه
15- اگر تكواژ(ان) به فعل‌هاي گذرا به متمّم افزوده شود. به چه فعلي تبديل مي‌شوند؟ گذرا به مفعول و متمم
16- فعلي كه بن مضارع آن از ي تكواژ تشكيل شده باشد، چه فعلي است؟ فعل ساده
17- براي‌تشخيص‌فعل‌ساده‌ازفعل‌مركّب‌به‌چندويژگي‌بايدتوجّه‌كرد؟سه
18- «حرف زد» چه نوع فعلي است؟ فعل ساده
19- ويرايش جمله‌ي «او از سمت خود استيفا داد» چيست؟ او از سمت خود استعفا داد.
20- «فعل پيشوندي» چيست؟ فعلي است كه پيش از فعل ساده‌ي آن، تكواژ بيايد.
درس نهم
زندگي‌نامه نويسي
دانستني‌هاي درس
1- «زندگي‌نامه نويسي» گونه‌اي از چه نوع نوشته‌اي است؟ نوشته‌ي تشريحي
2- روش گردآوري اطلاعات براي نوشتن «زندگي‌نامه» چند نوع است؟ چهار نوع
3- ملاصدراي شيرازي در چه قرني مي‌زيست؟ قرن يازدهم
4- چرا «تاريخ بيهقي» از ديگر كتاب‌هاي تاريخ ممتاز شده است؟ به علّت امانت و دقّت نويسنده در نگارش كتاب
5- داستان «ملاصدراي شيرازي» در كدام قالب نوشته شده است؟ رمان
6- «نظريه ي ملاصدرا» كه شهرت خاصي دارد، چيست؟ حركت جوهري
7- «نيم‌فاصله» ؛ يعني ... : فاصله‌ي ميان حرفي
8- «فاصله‌ي ميان واژه» نشانه‌ي چيست؟ استقلال واژه‌ها از يكديگر
9- رعايت نكردن فاصله‌ي ميان واژه‌اي باعث ... : بدخواني و بدفهمي مطالب مي‌شود.
10- فاصله‌ي بين واژه‌هاي يك متن، تقريباً چند برابر فاصله‌ي حرف‌هاي يك واژه است؟ دوبرابر
درس دهم
جمله‌هاي ساده و اجزاي آن
دانستني‌هاي درس
1- جمله‌ي مستقل چند نوع است؟ دو نوع
2- تعداد اجزاي جمله را كدام قسمت جمله تعيين مي‌كند؟ فعل
3- در جمله‌هاي ساده تعداد اجزاي اصلي جمله چند جزء است؟ حداقل دو و حداكثر چهار جزء
4- «كبوتر دانه برمي‌چيند.» جمله‌ي چند جزئي است؟ سه جزئي
5- وقتي نهاد ... باشد، مي‌توان آن را حذف كرد. ضمير
6- اجزاي جمله‌هاي دو جزئي با فعل ناگذر چيست؟ نهاد و گزاره
7- در كدام جمله نهاد حذف شدني نيست؟ «آن‌ها دير آمدند/ ما آن جا بوديم / گل شكفت» : گل شكفت
8- در جمله‌هاي سه جزئي فعل جمله چگونه است؟ گذر
9- جمله‌هايي سه جزئي چند نوع‌اند؟ سه نوع
10- جمله‌ي «پرچم علم و دانش را برافرازيم» چه جمله‌اي است؟ سه جزئي با مفعول
11- كدام يك از اين مصدرها جمله‌ي سه جزئي نمي‌سازد؟ «چشيدن، آزمودن، ايستادن» ايستادن
12- كدام مصدر با حرف اضافه‌ي (به) به كار نمي‌رود؟ «جنگيدن، گرويدن، نگريستن» جنگيدن
13- جمله‌هاي چهارجزئي گذرا چند نوع است؟ چهار نوع
14- جمله‌ي «كتاب‌ها را از كتاب فروشي خريدي؟» چند جزئي است؟ چهار جزئي يا مفعول و متمم
15- جمله‌ي «ايشان از دوستان ما بودند.» چند جزئي است؟ سه جزئي
16- جمله‌ي «حافظ خودش را رند مي‌داند.» چند جزئي است؟ اجزاي آن چيست؟ چهارجزئي با مفعول و مسند.
17- جمله‌هاي استثنايي به چند دسته تقسيم مي‌شوند؟ دو دسته
18- «كشيده مي‌شوم» مجهول چه فعلي است؟ مي‌كشم
19- «گزاره» در كدام نوع جمله بدون فعل است؟ جمله‌ي استثنايي
20- «شيوه‌ي بلاغي» چيست؟ جابه‌جايي اجزاي كلام به تشخيص نويسنده
درس يازدهم
نامطابق‌هاي املايي
دانستني‌هاي درس
1- تركيب و تلفظ واج‌ها در هر زبان تابع چيست؟ دستگاه آوايي
2- زبان نوشتار به‌طور طبيعي معادل و مطابق است با ... : زبان گفتار
3- كدام زبان است كه سريع‌تر و بيشتر تغيير مي‌كند؟ زبان گفتار
4- كدام واژه «واو معدوله» دارد؟ «خونين، خوب، خواهر» : خواهر
5- اگر واج / ن / بدون فاصله قبل از واج / ب / بيايد، به چه واجي تبديل مي‌شود؟ (م)
6- واژه‌ي‌متفاوت كدام واژه است؟ «ماست‌بند، بدكار، درست‌كار» بدكار
7- كدام تركيب غلط املايي دارد؟ «سطوت سلطنت، فراق ملك، جبّه‌ي حبري رنگ» فراغ ملك
8- هرگاه واج / ج / قبل از واج / ت / بيايد، به چه واجي تبديل مي‌شود؟ ش
9- هدف‌از درس‌املاءچيست؟مطابق‌كردن زبان ملفوظ با زبان مكتوب
10- تبديل واج / ن / به واج / ب / در زبان عربي چه نام دارد؟ ابدال
درس دوازدهم
بازگرداني
دانستني‌هاي درس
1- «بازگرداني» در شعر و نثر به چه معني است؟ امروزي كردن شعر يا نثر
2- در «بازگرداني» شعر ونثر چند عامل مهم وجود دارد كه بايد رعايت شود؟ چهار عامل
3- مقصود از «امروزي كردن نوشته‌هاي قديم» چيست؟ مقصود آن است كه محتوا و پيام به زباني ساده و قابل فهم مطرح شود.
4- كدام واژه در عبارت «او سعي مي‌كند كارهاي خود را موجح جلوه دهد». نادرست نوشته ده است؟ موجه
5- هدف‌از«بازگرداني» چيست؟ تبديل زبان كهن به زبان معيار امروز
6- در بازگرداني برخي از كاربردهاي دستور تاريخي چه تغييري مي‌كنند؟ معادل‌سازي مي‌شوند.
7- مضمون اصلي نوشته‌ي كهن در «بازگرداني» به چه صورت در مي‌آيد؟ مضمون اصلي نوشته باشد به خوبي منتقل شود.
8- املاي درست واژه‌هاي «خواروبار، بازديد كننده‌گان،ازدهام» چگونه است؟ خواربار، بازديدكنندگان، ازدحام
9- كتاب«قصه‌هاي خوب براي بچّه‌هاي خوب» اثر كيست؟ مهدي آذريزدي
10- املاي كدام واژه درست است؟ «بهبوحه، وحله، هرس‌كردن» هرس كردن
درس سيزدهم
نظام معنايي زبان
دانستني‌هاي درس
1- «معناشناسي» چيست؟ كوشش براي پي‌بردن به اين نكته است كه اهل زبان چگونه منظور يك ديگر را مي‌فهمند.
2- كدام سطح زبان‌شناسي است كه واژه‌اي را «مهمل» و واژه‌اي ديگر را «مستعمل» مي‌خواند؟ معناشناسي
3- جمله‌ي«ديروز لباس به‌شما مي‌آمد.» چرا آشناو معني‌دار است؟ معناي آن به رابطه‌ي هم‌نشيني فعل با متمم مربوط مي‌شود.
4- هر عنصر زباني داراي چند «معنا» است؟ دو معنا
5- معناي غيرمستقيمي هر عنصر زباني چگونه استنباط مي‌شود؟ از هم‌نشيني آن عنصر زباني با عناصر ديگر
6- معناي‌مستقيم«عنصر زباني»چيست؟ معناي‌روشن ومشخص آن
7- برخي كلمات نمي‌توانند خود را بشناسند، لازم است كه در ... قرار بگيرند. زنجيره‌ي سخن
8- درگذرزمان‌براي«واژه‌ها»چندوضعيت پيش‌مي‌آيد؟چهاروضعيت
9- واژه‌هاي جديد به چند شيوه ساخته مي‌شوند؟ سه شيوه
10- «اگر دو يا چند واژه‌ي موجود در كنار هم قرار گيرند و با هم واژه‌ي جديد بسازند.» از كدام شيوه‌ي واژه‌سازي استفاده شده است؟ تركيب
11- شيوه‌ي واژه‌سازي كه با افزودن (وند) به واژه‌هاي موجود، واژه‌اي تازه مي‌سازد، چه نام دارد؟ اشتقاق
12- كدام واژه از زبان فارسي امروز حذف نشده است؟ «هنجار، برگستوان، خوازه» : هنجار
13- كلماتي‌كه در زبان‌عربي«تشديدپاياني» دارند، در زبان فارسي چه زماني «تشديد» مي‌گيرند؟ هنگامي كه بعد از آن‌ها مصوت بيايد.
14- كدام‌واژه‌نيازبه»تشديد»دارد؟«مصوت، قضات، فوق‌العاده»: مصوّت
15- كدام واژه با از دست‌دادن معناي پيشين خود،معناي جديد نگرفته است؟ «سوگند، شادي، سپر» : شادي
16- كدام واژه نياز به «تشديد» دارد؟ «تسليت، تهنيت، شفقت» هيچ‌كدام.
17- كدام واژه «علامت اختصاري» نيست؟ «سمت، هما، ساد» : ساد
18- آيا «واژه‌ها» معناي ثابت وهميشگي دارند؟ خير
19- علاوه بر معناي مشخص هر واژه، از چه طريق ديگر معناي واژه‌ها را پيدا مي‌كنيم؟ از رابطه‌ي هم‌نشيني
20- «ساف» علامت‌اختصاري چيست؟ سازمان آزادي‌بخش فلسطين
درس چهاردهم
گروه اسمي
دانستني‌هاي درس
1- «گروه اسمي» از چه اجزايي تشكيل شده است؟ از يك اسم به عنوان هسته و يك يا چند اسم به نام وابسته
2- كدام بخش «گروه اسمي» اجباري است؟ هسته
3- «وابسته‌هاي پيشين» اسم چند نوع‌اند؟ هشت نوع
4- القاب و عناويني كه بدون هيچ نشانه يا نقش نمايي پيش از اسم مي‌آيند، چه ناميده مي‌شوند؟ شاخص
5- «وابسته‌هاي پسين» چند نوع است؟ پنج نوع
6- در جمله‌ي «عمو جواد را بهتر از هر كس ديگر مي‌شناختم.» كدام واژه «شاخص» است؟ عمو
7- كدام «وابسته‌ي پيشين» نيست؟ «صفت عالي، صفت مبهم، صفت بياني» صفت بياني
8- مقصود از «نقش تبعي» چيست؟ تابع گروه اسمي قبل از خود باشد.
9- چند «نقش تبعي» در گروه اسمي وجود دارد؟ سه
10- نقشي‌كه «گروه اسمي‌قبل از خود را توضيح مي‌دهد.» چيست؟ بدل
11- «جمع مكّسر» ؛ يعني... : جمع برخي از كلمات عربي
12- كدام‌واژه‌نمي‌تواند(شاخص)باشد؟«مهندس، محمود، استاد»: محمود
13- در تركيب «كتاب زبان فارسي» هسته كدام است؟ كتاب
14- شاخص ها چه نوع كلماتي هستند؟ اسم يا صفت
15- كدام «وابسته‌ي پسين» نيست؟ «نشانه‌هاي جمع، مضاف‌اليه، صفت اشاره» : صفت اشاره
16- اگر يك نقش در جمله دوبار تكرار شود، آن را چه مي‌نامند؟ تكرار
17- كدام‌علامت ازنشانه‌هاي‌جمع درزبان‌عربي‌نيست؟ «ان، ون، ات» : ان
18- كدام علامت براي «تعدّد اسم» در فارسي به كار نمي‌رود؟ «يان، گان، ون» : ون
19- مفرد جمع‌هاي مكسّر «قلل، عباد، حكام» چيست؟ قلّه، عبد، حاكم.
20- جمع مكسّر «مكتوب» چيست؟ مكاتيب.
درس پانزدهم
آشنايي با نوشته‌هاي ادبي
دانستني‌هاي درس
1- «نوشته‌اي كه در آن با زبان وخيال واحساس شاعرانه، صحنه‌اي از طبيعت توصيف شود.» چه نوع نوشته‌اي است؟ نوشته‌ي ادبي
2- «نوشته‌هاي ادبي» چند ويژگي دارند؟ سه
3- نوشته‌هاي «ادبي ـ هنري» چه نوع نوشته‌اي است؟ سخني است كه با عناصر ادبي درآميزد و شكلي هنري به خود بگيرد.
4- كاربرد «زبان» براي تبديل يك نثر معمولي به نثر ادبي؛ يعني چه ؟ به كار بردن واژگان و تعبيرهاي مناسب و برگزيده در يك نوشته
5- چگونه مي‌توان يك معني و مفهوم را به گونه‌هاي مختلفي عرضه كرد؟ با به‌كارگيري آرايه‌هاي ادبي
6- در عبارت «دل آدمي باغچه‌اي پرغنچه است كه با نسيم محبت باز مي‌شود.» كدام دو واژه (مشبه‌به) است؟ باغچه، نسيم
7- كدام تركيب«حس‌آميزي»دارد؟ «نسيم محبت، صداي شكفتن، آغوش چمن»
8- در جمله‌ي «سينه با نسيم محبت شكفته مي‌شود.» چه واژه‌اي (مجاز) است؟ سينه
9- جمله‌ي «دل‌هاي از غم شكافته با محبت شكفته مي‌شوند.» چه آرايه‌اي دارد؟ جناس
10- كدام عامل هنري بيان، موجب تأثير كلام و سخن مي‌شود؟ طنز
11- «محبت‌دل رابه‌مهماني‌شكفتن‌مي‌برد.»چه‌آرايه‌اي دارد؟ تشخيص
12- كدام واژه‌ي مترادف «گردش كردن» تأثير عاطفي و قدرت تصوير آفريني بيشتري دارد؟ چميدن
13- چه واژه‌اي در جمله‌ي «باغبان محبت كه هميشه نگران پرپر شدن غنچه‌ها است ...» دارد؟ نگران
14- هرچه... نوشته ساده‌ترباشد ارزش... آن‌بيشترمي‌شود.زبان،هنري
15- عبارت «روي زرد دل با شكوفه‌هاي محبت گلگون مي‌شود» چه آرايه‌اي دارد؟ كنايه
16- «هوا گرگ و ميش بود» ؛ يعني ... : صبح زود بود.
17- «صور خيال» چه آرايه‌هايي را شامل مي‌شود؟ تشبيه، استعاره، مجاز، كنايه
درس شانزدهم
گروه اسمي
دانستني‌هاي درس
1- «گروه اسمي» از چند بخش تشكيل شده است؟ دو بخش
2- آيا «وابسته‌ي گروه اسمي» مي‌تواند وابسته‌اي داشته باشد؟ آري
3- كدام «وابسته‌ي وابسته» نيست؟ «مميز، صفت صفت، متمم فعل»: متمم فعل
4- اسمي كه براي شمارش، تعداد، اندازه و وزن موصوف ميان عدد و معدود قرار مي‌گيرد، چه نام دارد؟ توضيح براي برخي از صفت‌هاست.
5- «مميّزها» به چند گروه كلي تقسيم مي‌شوند؟ دو گروه
6- كدام تركيب مميز ندارد؟ «دو طاقه پارچه، دو كتاب، دو دست استكان». دو كتاب
7- كدام واحد شمارش درست نيست؟ «يك تخته فرش، يك دست ميزو صندلي، يك توپ پارچه» : يك تخته فرش
8- «صفت صفت» يعني چه ؟ توضيح براي برخي از صفت‌هاست.
9- كدام تركيب (صفت صفت) ندارد؟ «لباس آبي سير، رنگ سفيد شيري، كيف پسر همسايه» : كيف پسر همسايه
10- «متمم» چيست؟ گروه اسمي كه پس از حرف اضافه مي‌آيد.
درس هفدهم
طنز پردازي
دانستني‌هاي درس
1- «طنز» چيست؟ بياني غير متعارف.خنده‌آور با بزرگ‌نمايي كاستي‌ها و زشتي‌ها كه قصد اصلاح دارد.
2- اساس تمام شيوه‌هاي بيان طنز بر چه استوار است؟ برهم زدن عادت‌ها
3- بهره‌گيري از كدام فرهنگ بر قدرت طنز مي‌افزايد؟ فرهنگ غني عامه
4- كدام شاعر شهرت «طنز سرايي» دارد؟ «سنايي، انوري، عبيد زاكاني» : عبيدزاكاني
5- «فرهنگ‌عامه» شامل چه بخش‌هايي است؟ ضرب‌المثل‌ها، كنايات و واژگان عاميانه
6- «برهم‌زدن عادت‌ها» يعني چه؟ بزرگ‌نمايي و اغراق در توصيف چهره‌ها و حالات و خصايص انساني
7- «نقيضه‌پردازي» به چه معني است؟ تقليد از آثار ادبي
8- چه كساني از «فرهنگ عامه» به خوبي در طنز بهره‌برداري كرده‌اند؟ جمال‌زاده، دهخدا
9- «مفاد» ؛ يعني ... : آن چه از يك متن برداشت مي‌شود.
10- يكي‌از راه‌هاي‌ساخت‌طنز...يك‌موضوع يا ماجراست. كش‌دار كردن
درس هجدهم
ساختمان واژه
دانستني‌هاي درس
1- «واژه‌ها» با توجه به تكواژهاي تشكيل‌دهنده‌ي آن، به چند نوع تقسيم مي‌شوند؟ دو نوع
2- واژه‌هاي غيرساده، چند نوع‌اند؟ سه نوع
3- كدام واژه «ساده» نيست؟ «رفتن، گوسفند، گنجشك» : رفتن
4- «واژه‌ي مركب» از چه قسمت‌هايي ساخته شده است؟ از دو تكواژ آزاد يا بيشتر تشكيل شده است.
5- اگر واژه‌اي از «يك تكواژ آزاد+ يك يا چند وند» ساخته شود، چه نوع واژه‌اي ساخته است؟ مشتق
6- كدام واژه «مركّب» نيست؟ «يك رنگ، بهاره، چهارراه» : بهاره
7- كدام‌واژه«مشتق»نيست؟ «دردمند، هيچ‌كاره، كمانك» : هيچ‌كاره
8- كدام واژه «مشتق ـ مركّب» نيست؟ حلقه به گوش، نوجواني، دانشمند» : دانشمند.
9- هر واژه چند «تكيه» دارد؟ يك تكيه
10- اگر واژه‌اي همراه (وند) بيايد و واژه‌ي مشتق بسازد، چند تكيه خواهد داشت؟ يك تكيه
11- تركيب كدام واژه‌ي مركّب با بقيه فرق دارد؟ «گل خانه، چوب لباس، هواپيما» : هواپيما
12- تركيب كدام صفت با بقيه متفاوت است؟ «خودخواه، چادرنشين، وطن‌خواه» : خودخواه
13- اگر «صورت گفتار كلمه‌اي تغيير كند، اما شكل نوشتار ثابت بماند.» اين دگرگوني را چه مي‌نامند؟ فرآيندهاي واجي
14- «شكل نوشتار و شكل گفتار» كدام واژه يك‌سان است؟ «قندشكن، قلم‌دان، زودتر» : قلم دان
15- «فرآيندهاي واجي» در چند شكل پديد مي‌آيند؟ چهار شكل
16- شكل‌هاي مختلف «فرايندهاي واجي» را نام ببريد. كاهش، افزايش، ابدال،ادغام
17- اگر بتوان در ميان دو تكواژ، تكواژ ديگري قرار داد نشان چيست؟ نشان اين است كه تكواژها از هم جدا هستند.
18- «وند» در واژه‌ي «مردانه» چه نوع «وندي» است؟ اشتقاقي
19- «مضاف و مضاف‌اليه» اگر تشكيل يك كلمه بدهند چند «تكيه» مي‌گيرند؟ يك تكيه
20- واژه‌هاي «نزديك‌بين، ديرياب، زودرس» از چه بخش‌هايي تركيب شده‌اند؟ صفت + بن مضارع
درس نوزدهم
كلمات دخيل در املاي فارسي
دانستني‌هاي درس
1- مفهوم كلمات «دخيل» چيست؟ كلماتي كه فارسي نيستند و از زبان‌هاي ديگر وارد زبان فارسي شده‌اند.
2- جمله‌ي «استعمال‌دخانيات ممنوع» چند كلمه‌ي «دخيل» عربي دارد؟ چهار كلمه
3- كلمات «دخيل» عربي در زبان فارسي به چند دسته تقسيم مي‌شوند؟ دو دسته
4- كدام كلمه‌ي دخيل، از بقيه متفاوت است؟ «نشر، نسبتاً، تصحيح» : نسبتاً
5- نشانه‌هاي خاص زبان عربي چيست؟ حروف جاره، تنوين، ال
6- اصطلاح «جارومجرور» يعني ... : كلماتي كه از يك حرف و يك اسم تشكيل شده‌اند.
7- كلمات «تنوين‌دار» عربي در زبان فارسي چه نقشي مي‌گيرند؟ قيد
8- «ال» در زبان عربي در چه صورتي تلفظ نمي‌شود؟ اگر كلمه با حروف قمري آغاز شود.
9- كدام تركيب غلط املايي دارد؟ «عقرب جراره، طيلسان آبي، غايت‌القسواي مقصود» : غايب‌القصوي
10- كلمات عربي از مقوله‌ي «اعلام و اشخاص» در زبان فارسي در كدام نقش كاربرد دارند؟ اسم يا صفت
درس بيستم
مرجع‌شناسي
دانستني‌هاي درس
1- براي انجام دادن هر گونه پژوهش بايد ... : منابع را بشناسيم.
2- كتاب‌هايي كه «حاوي زبده‌اي از همه‌ي رشته‌هاي علوم انساني يا رشته‌اي معين» هستند، چيست؟ دايرةالمعارفها
3- اولين «دايرةالمعارفها» در كدام كشورها نوشته‌شد؟ چين و ايران
4- كدام كتاب نوعي «دايرةالمعارف چنددانشي» نيست؟ «لغت فرس اسدي،جامع‌العلوم رازي،رسايل اخوان‌الصفا» : لغت فرس اسدي
5- تأليف دايرةالمعارفها به شيوه ي نوين از چه قرني و در كجا رواج يافت؟ هفدهم، اروپا
6- نخستين دايرةالمعارف فارسي چه بود؟ ترجمه‌ي دايرةالمعارف اسلام
7- تأليف‌دايرةالمعارف درايران ازچه‌زماني‌آغازشد؟حدود پنجاه سال پيش
8- «دايرةالمعارف فارسي» به سرپرستي چه كسي و در چند مجلّد چاپ شد؟ دكتر غلامحسين مصاحب، سه جلد.
9- كار تدوين «دانش‌نامه‌ي ايران و اسلام» زير نظر چه كسي شروع شد؟ احسان يار شاطر
10- ويژگي‌هاي «دايرةالمعارف فارسي» چه بود؟ انتخاب واژگان فارسي، دقت علمي، نوجويي و ابتكار
11- شرح‌داده‌شده مربوط‌به كدام‌كتاب‌است؟«درسال1362 كار تدوين وتأليف آن از حرف «ب» آغاز شد.» دانش‌نامه‌ي جهان اسلام
12- نويسنده‌ي كتاب «تاريخ و حال ايران» كيست؟ مهدي بامداد
13- «فهرست كتاب‌هاي چاپي فارسي» تأليف كيست؟ خان بابامشار
14- ماهنامه‌ي‌وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي كه هر ماه فهرست كامل مقالات و كتاب‌هاي تازه در آن منتشر مي‌شود، چيست؟ نمايه
15- «فهرست‌مقالات‌فارسي»ازكيست وچندجلداست؟ايرج‌افشار،پنج
16- كدام‌يك«ازمنافع‌ديداري وشنيداري» نيست؟ «ميكروفيلم، فيش، عكس و اسلايد» : فيش
17- شيوه‌ي‌تنظيم«فهرست مقالات فارسي» چگونه است؟ موضوعي
18- چه منابعي در سال‌هاي اخير بيش از همه بر روند تحقيقات اثر گذاشته است؟ منابع رايانه‌اي
19- «فهرست‌ها» از كدام‌گروه كتاب‌هاي‌مرجع هستند؟ منابع فرعي
20- جديدترين‌روش‌ذخيره‌سازي داده‌ها چيست؟ ذخيره‌سازي‌نوري
درس بيست و يكم
ساخمان واژه
دانستني‌هاي درس
1- «وندها» از نظر قرارگرفتن در ساختمان واژه، به چند نوع تقسيم مي‌شوند؟ سه نوع
2- نام ديگر «تكواژ آزاد و تكواژ پيوسته» چيست؟ پايه و وند
3- ساخت كدام صفت مانند بقيه نيست؟«نامعلوم، ناگوار، نامناسب» : ناگوار
4- كدام‌واژه ازتركيب«پيشوند+اسم» ساخته نشده است؟ «نادرست، نافرمان، نااميد». نادرست
5- كدام صفت (بن فعل) ندارد؟ «ناشناس، ناياب،ناكام» ناكام
6- واژه‌هايي كه به (ه ـ ه) ختم مي‌شوند هنگام اتصال پسوند (ي) به آن اسم، به چه شكلي در مي‌آيند؟ گي
7- از واژه‌هاي داده شده، كدام يك تعبيري دوگانه ندارد؟ «قصابي، بخاري، خانگي» خانگي
8- تكواژپايه‌دركدام گزينه عربي نيست؟«مرغوبيت، خوبيت، جمعيت»: خوبيت
9- «خريدار» چه نوع كلمه‌اي است؟ صفت
10- از بين كلمات داده شده، كدام صفت نيست؟ «ديدار، خواستار، گرفتار» : ديدار (اسم) است.
11- «بن ماضي +ه» چه صفتي مي‌سازد؟ مفعولي
12- كدام ساخت با بقيه فرق دارد؟ «خنده، پايه، ناله» پايه
13- «خزنده» چه نوع صفتي است؟ فاعلي
14- پسوند (دان) در كدام واژه با بقيه فرق دارد؟ «نمكدان، چينه‌دان، نادان» : نادان
15- كدام واژه صفت نيست؟ «رنگين، نگين، زرين» : نگين
16- ساخت دستوري كدام واژه با بقيه فرق دارد؟ «شرمگين، سنگين، غمگين» : سنگين
17- «فرآيند كاهش واجي» چيست؟ حذف برخي از واج‌ها در طول زمان
18- كدام واژه «صفت شغلي» نيست؟ آهنگر، آرايشگر، لنگر» لنگر
19- وقتي آخرين واج يك هجا (چهار واجي) باشد واج / ت / و / د / در زنجيره‌ي گفتار چه مي‌شود؟ حذف مي‌شود.
20- كدام كلمه (پسوند) ندارد؟ «افسرده، تهراني، ناشناس» ناشناس
درس بيست و دوم
نقش‌هاي زباني
دانستني‌هاي درس
1- نقش‌هاي اساسي‌تر زبان چند نوع‌اند؟ چهار نوع
2- اساسي‌ترين نقش زبان ... : ايجاد ارتباط در ميان يك جامعه‌ي زباني است.
3- «محمل انديشه بودن زبان» به چه معني است؟ بدون زبان، نمي‌توان به تفكر و انديشه پرداخت.
4- در عبارت «راستي، فردا كلاس ادبيات ديرتر شروع مي‌شود.» كدام‌يك از نقش‌هاي زبان بيان شده است؟ ايجاد ارتباط
5- كدام واژه مفهومي «انتزاعي» نيست؟ «كاشتن، رشدكردن، انسان»: انسان، مفهومي عام است.
6- مفاهيم عام و مفاهيم انتزاعي چگونه براي ما فراهم مي‌شوند؟ از طريق زبان
7- اصطلاح«حديث‌نفس»به‌چه معني است؟ درباره‌ي خود سخن گفتن.
8- چه زماني نقش‌هاي مختلف زبان را مي‌آموزيم؟ در كودكي همراه با خود زبان
9- اصول و ضوابط آفرينش ادبي جزء ... : نظام زبان نيستند.
10- ساخت‌هاي صوري زبان را نام ببريد؟ صرفي، آوايي، نحوي
11- «هدف از هر ارتباط زباني» چيست؟ انتقال اطلاع به ديگران
12- با تكيه بر كدام عامل درباره‌ي جمله‌ي (درخت انسان مي‌كارد.) مي‌گوييم اين حكم صادق نيست؟ با تكيه بر زبان
13- شاعر كدام دو ساخت را بر مجموعه‌ي ساخت‌هاي آوايي فارسي افزوده است؟ وزن، قافيه
14- براي درك و فهم درستي از آفريده‌هاي ادبي چه بايد كرد؟ از فنون و علوم و سنت‌هاي ادبي ياري گرفت.
15- براي آسان شدن تلفظ ميان دو واژه‌ي (مو) و (كوتاه) چه مي‌كنيم؟ يك صامت اضافه مي‌كنيم.
درس بيست و چهارم و بيست و پنجم
كلمات دخيل / ساختمان
دانستني‌هاي درس
1- كدام تركيب غلط املايي دارد؟ «قيه و فرياد،عتاب و خطاب، مواحب خداداد» : مواهب خداداد
2- املاي «اصطلاحات علمي عربي» كه جزئي از زبان فارسي شده است، چگونه است؟ شكل املا (قالبي) است، در قالب رسم‌الخط عربي بايد نوشته شود.
3- كدام واژه‌ي غيرساده در شمار صفت هاي مشترك با قيد نيست؟ «هنرور، ناخواسته، شجاعانه» : هنرور
4- براي تشخيص (اسم وصفت) در واژه‌هاي غيرساده، چه بايد كرد؟ بايد به كاربرد آن‌ها در جمله توجه كرد.
5- كدام تركيب غلط املايي ندارد؟ «رمز حويت، ايجاذ مخل، ماليات مستغلات». ماليات مستغلات
6- بخش مهمي از واژه‌هاي مورد نياز در زبان فارسي چگونه تأمين مي‌شود؟ از راه مركب‌سازي و مشتق‌سازي
7- به چند شكل واژه‌ي «مشتق ـ مركب» ساخته مي‌شود؟ دو شكل
8- واژه‌ي «مشتق ـ مركب) چگونه ساخته مي شود؟ واژه مشتق + تكواژ آزاد
9- «ادغام» چيست؟ يكي‌شدن دو حرف هم‌جنس به دليل نزديكي به‌هم
10- در كدام واژه نمي‌تواند «ادغام» انجام شود؟ «كبود ده، زودتر، قلم‌دان» : قلم دان
11- كدام واژه‌ي «مشتق» بيش از يك (وند) دارد؟ «ناراحتي، مرگ و مير، قدم به قدم» : ناراحتي
12- كدام واژه (صفت مركب + وند) است؟ «ناجوان‌مرد، كارشناسي، داد و ستد» : كارشناسي
13- ادغام در كدام واژه فقط در «زبان گفتار» نيست؟ «شپره، بلندتر، تب‌بر» : سپره
14- كدام تركيب عربي در فارسي مطابق با رسم‌الخط واملاي زبان عربي نوشته نشده است؟ «المؤمن مرآت المؤمن، نغوذ بالله» : المومن مرآت المون
15- يكي از ويژگي‌هاي زبان و ادب فارسي اين است كه ... : با آيات و احاديث و معارف اسلامي در هم آميخته است.
8- جمله‌هاي «اصفهان چون شاهزاده‌ي افسون شده‌ي افسانه است.» چه آرايه‌اي دارد؟ تشبيه
درك مطلب و دانستني‌هاي درس
9- در عبارت «كالبد بنا، مينايي است كه روح ايران را در آن حبس كرده‌اند.» مينا در كدام معنا به كار رفته است؟ شيشه و آيينه
10- «همه‌چيز به نقش ترجمه شده است.» ؛ يعني ... : همه‌چيز در نقاشي بيان شده است.
11- نويسنده چه چيزهايي را «از رمزهاي باستاني و علامت باروري» مي‌داند؟ شاخ گوزن و مار
12- به روايت تفسيرها «كدام مرغ بهشتي شيطان را در ورود به بهشت ياري كرد؟» طاووس
13- در درس، كدام درخت «درخت بهشتي» ؛ معرفي شده است؟ سرو
14- «طلسم كسي را شكستن» ؛ يعني ... : گره از كار كسي باز كردن
15- چرا نويسنده نقش كاشي‌ها را «بهار منجمد» ناميده است؟ چون نقش و نگارها به روح انسان طراوت و تازگي مي‌دهند.
16- معني واژه‌هاي «عروج، مجرد، ضمير» چيست؟ به بلندي رفتن، تنها، باطن
17- عبارت «گويي بر پله‌هاي ابر پا نهاده‌اي، به همان حالتي كه وصف مراحل معراج شده است.» به كدام واقعه اشاره دارد؟ رفتن پيامبر به آسمان‌ها
18- در عبارت «گويي كالبد بنا مينايي است كه روح ايراني را در آن حبس كرده‌اند.» به كدام عقيده‌ي گذشتگان اشاره دارد؟ حبس كردن ارواح در شيشه
19- «زاويه» ؛ يعني ... : گوشه، اتاقي در خانقاه
20- «جزميّت» در عبارت «آن‌ها را با جزميت يا اطمينان خاطر بازگو كرده‌ام» به چه معني است؟ قطعيّت و يقين
درس شانزدهم
خسرو / مايع حرف‌شويي
لغت
1- «ارتجالاً» يعني ؛ ... : بدون انديشه سخن گفتن يا شعر سرودن
2- «تقرير» به چه معني است؟ بيان كردن
3- «عادت مألوف» ؛ يعني ... : رسم ديرينه
4- «منكر» ؛ چه معني مي‌دهد؟ زشت
املاء
5- كدام تركيب غلط املايي دارد؟ «مخزول و نالان، لهو و لعب، تنگ نظران و عنوان» : مخذول
تاريخ ادبيات
6- كتاب «بهشت شدّاد» اثر كيست؟ جلال رفيع
7- كتاب «نصاب الصبيان» از كيست؟ ابونصر فراهي
آرايه‌هاي ادبي
8- كدام نوع نوشته است كه «هدف آن اصلاح، نابساماني‌ها و ناهنجاري‌هاست.» طنز
9- «خشت‌زدن» كنايه از ... است. پرحرفي
10- منظور از ضمايم و تعليقات» در عبارت «تصوير سرتيپ را ضمايم و تعليقات كشيد.» چيست؟ نشان‌هاي ارتشي
11- «او را نيز بسمل كردم.» ؛ يعني ... : او را هم سر برديم
12- «كميت كسي لنگ بودن» به چه معني است؟ عاجز و ناتوان بودن
13- «اين‌قدر هي ديوار صوتي را نشكنيد.» ؛ يعني ... : پرحرفي نكنيد.
14- «استرحام كردن» ؛ يعني ... : طلب رحم كردن
15- منظور از تصديق‌نامه، در عبارت «همين باعث شدن كه نتوان تصديق‌نامه‌ي دوره‌ي ابتدايي را بگيرد.» چيست؟ گواهي‌نامه
16- «من اين را از روي طبيعت كشيدم.» به چه معني است؟ من اين را از روي استعداد ذاتي خود كشيدم.
17- مفرد واژه‌ي «معاصي» چيست؟ معصيت
18- «زمانه‌ي جافي» يعني ؛ ... : روزگار ستمكار
درس هفدهم
داروك / باغ من / انتظار
لغت
1- «شولا» ؛ يعني ... : خرقه‌ي درويشان
2- «داروگ» چيست؟ قورباغه‌ي درختي
3- «چميدن» به چه معني است؟ با ناز راه رفتن
تاريخ ادبيات
4- كدام منظومه‌ي نيما يوشيج است كه آن را سر آغاز (شعر نو فارسي) دانسته‌اند؟ افسانه
5- مجموعه‌شعر«آخرشاهنامه»اثركدام‌شاعراست؟مهدي‌اخوان‌ثالث
6- «طنين در دلتا» از كيست؟ طاهره صفارزاده
آرايه‌هاي ادبي
7- شعر «از تهي سرشار / جويبار لحظه‌ها جاري است» چه آرايه‌اي دارد؟ متناقض‌نما
8- «ذوالفقار را باز مي‌كني و ظلم را مي‌بندي» چه آرايه‌اي دارد؟ تضاد.
درك مطلب و دانستني‌هاي درس
9- «بر بساطي كه بساطي نيست» چه مفهومي را بيان مي‌كند؟ اوضاع نامناسب
10- «شعر معاصر» بعد از نيما در چند شيوه ادامه يافت؟ سه شيوه
11- عبارت«شعري‌است‌كه‌آهنگ‌دارد اما وزن‌عروضي نداردوجاي‌قافيه در آن مشخص نيست» توصيف چگونه شعري است؟ شعر سپيد
12- در شعر داروگ شاعر با بهره‌گيري از «نمادها» چه چيزي را توصيف مي‌كند؟ عصر سياه حكومت استبدادي
13- چند ويژگي براي شعر «اخوان ثالث» برشمرده‌اند؟ سه
14- واژه‌ي «كشتگاه، ساحل، كومه» در شعر «داروگ» بيانگر چيست؟ نمادهايي‌كه به‌كمك‌آن‌شاعر اوضاع‌عصر خودراتوصيف‌كرده‌است.
15- منظور از «اسب يال افشان زرد» چيست؟ پاييز
16- سنگيني و صلابت كدام سبك شعري در شعر اخوان ثالث مشاهده مي‌شود؟ سبك خراساني
17- «ذوالفقار را باز مي‌كني و ظالم را مي‌بندي» به چه معني است؟ براي مبارزه آماده مي‌شوي و ظلم را از بين مي‌بري
18- «باغ بي‌برگي» ؛ يعني ... : باغي كه ميوه و ثمري ندارد.
19- در مطالعه‌ي شعر «نيما» چه نكته‌اي جلب توجه مي‌كند؟ ديد تازه‌ي او به جهان و طبيعت
درس هجدهم
سفر به خير / در سايه‌سار ...
لغت
1- «هرّا» ؛ يعني ... : آواز مهيب
2- «صولت» به چه معني است؟ هيبت
3- «گون» چيست؟ گياهي است از تيره‌ي سبزي آساها
تاريخ ادبيات
4- «صور خيال در شعر فارسي» اثر كدام نويسنده و پژوهشگر معاصر است؟ دكتر محمدرضا شفيعي
5- «عبور» مجموعه شعر كيست؟ علي موسوي گرمارودي
آرايه‌هاي ادبي
6- «گون و نسيم» نماد چه افرادي هستند؟ پايدار و مقاوم، آزاد و رها
7- مصراع «گون از نسيم پرسيد» چه آرايه‌اي دارد؟ تشخيص
درك مطلب و دانستني‌هاي درس
8- «با چشماني، يتيم نديدنت» به چه معني است؟ با چشماني منتظر آمدنت
9- «وسعت تو را، چگونه در سخن تنگ مايه گنجانم؟» به معني چيست؟ عظمت تو را چگونه مي‌توانم بيان كنم؟
10- «تبارك‌الله احسن الخالقين» چه معني مي‌دهد؟ خجسته باد نام خداوند كه نيكوترين آفريدگاران است.
11- «دري كه به باغ بينش ما گشوده‌اي» ؛ يعني ... : دري كه به روي انديشه‌ي ما گشوده‌اي.
12- كدام ويژگي شعر شاعر در «شعر سپيد من، روسياه ماند، كه در فضاي تو، به بي‌وزني افتاد» بيان شده است؟ بي‌وزن بودن شعر
13- «باده‌ي مهر» به چه معني است؟ شراب حق
14- در شعر «گل بوسه‌ي زخم‌ها، تنت را دشت شقايق كرده بود» بدن امام علي (ع) به چه چيزي تشبيه شده است؟ دشت شقايق
15- «خرد به قبضه‌ي شمشيرت بوسه مي‌زند» ؛ يعني ... : عقل و خرد را در مبارزه كردن درآميخته‌اي
16- «مهيز» : يعني ... : وسيله‌ي راندن اسب
17- «هزار بار خيبري‌تر است» چه معني مي‌دهد؟ هزار بار از در خيبر بزرگ‌تر است.
18- «خدا» در شعر «پيش از تو هيچ خدايي را نديده بودم ...» به چه معني است؟ حاكم و فرمان‌روا
19- «كه با تازيانه‌ي هشتاد زخم، بر خود حد زدي؟» اشاره به چيست؟ زخم برداشتن حضرت علي در جنگ احد
20- شعر «در سايه سار نخل ولايت» در كدام قالب شعري سروده شده است؟ شعر سپيد
درس نوزدهم
حديث جواني / در كوچه‌سار شب
لغت
1- «صلا زدن» ؛ يعني صدا كردن، آواز دادن
2- «درازدستي» به چه معنا است؟ تجاوز،تعدي
3- «عامل» چه معني مي‌دهد؟ حام
4- «مضرت» ؛ يعني ... : زيان رساندن
املاء
5- كدام تركيب غلط املايي دارد؟ «زوالنون مصري، ضجر و مصادره، درويش و رعيت» : ذوالنون، زجر
تاريخ ادبيات
6- مجموعه شعر «رهي معيري» چه نام دارد؟ سايه‌ي عمر
7- «شبگير» اثر كيست؟ هوشنگ ابتهاج
8- غزل‌هاي «رهي معيري» بيشتر به پيروي از كدام شاعر سروده شده است؟ سعدي
آرايه‌هاي ادبي
9- مصراع «عيبم مكن كه آهوي مردم نديده‌ام» چه آرايه‌اي دارد؟ ايهام
10- در مصراع «وز شاخ آرزو، گل عيشي نچيده‌ام» چند تشبيه وجود دارد؟ دو (شاخ آرزو، گل عيش)
درك مطلب و دانستني‌هاي درس
11- «يكي زشب گرفتگان چراغ برنمي‌كند» ؛ يعني ... : كسي به فكر آزادي رهايي نيست.
12- «نشسته‌ام در انتظار اين غبار بي‌سوار» ؛ چه معني مي‌دهد؟ انتظار بيهوده مي‌كشم.
13- مفهوم«سر به گريبان كشيدن» چيست؟ دل تنگ و ناراحت بودن
14- مفهوم بيت «سر گرگ بايد هم اول بريد / نه چون گوسفندان مردم دريد» چه ضرب‌المثلي را به خاطر مي‌آورد؟ بند بايد كرد سيلي را ز سر
15- «حديث جواني» ؛ يعني ... : داستان و سرگذشت جواني
16- «قفا» به چه معني است؟ پشت سر
17- «سزا خود همين است مر بي بري را» ؛ يعني ... : بي‌ثمر بودن سزايش همين است (سوزانده شدن)
درس بيستم
مدرسه‌ي امام شوشتري / تخت جمشيد
لغت
1- «خادم سماط» ؛ يعني ... : مأمور تنظيم برنامه‌ي غذا
2- «مسيل» به چه معني است؟ جاي سيل گير
3- «رقعه» ؛ چه معني مي‌دهد؟ قطعه‌ي كاغذ
4- معرب واژه‌ي «شوشتر» چيست؟ تستر
املاء
5- كدام تركيب غلط املايي دارد؟ «نغمه‌هاي مهيج، جرذهاي ديوار، زخاير شگفت‌آور» جرز، ذخاير
تاريخ ادبيات
6- كتاب «تحفة النظار و غرايب الامصار» اثر كيست؟ ابن بطوطه
7- «به سوي اصفهان» از كدام نويسنده است؟ پيرلوتي
درك مطلب و دانستني‌هاي درس
8- در عبارت «سخن خود را با اشاراتي از فنون مختلف تفسير و حديث چاشني مي‌داد» قسمت مشخص شده، يعني ... : همراهي مي‌كرد.
9- «طي» چه معني مي‌دهد؟ جشن عروسي
10- «خمس آن متعلق به سلطان است ...» ؛ يعني ... : يك پنجم آن براي پادشاه است.
11- «جامع بين مراتب دين و دانش بود.» به چه معني است؟ هم دين و هم دانش را به‌خوبي مي‌دانست.
12- «جامع بين مراتب دين و دانش بود.» به چه معني است؟ صورت‌هايي كه به اسم ستاره‌اي از ستارگان مي‌ساختند.
13- «دنيا و مافيها» ؛ يعني ... : جهان وآن چه در اوست.
14- «اميرالامرا» به چه معني است؟ فرمانده‌ي كل سپاه
15- «ممفيس» شهري بوده است در ... : مصر باستان
16- «رحله‌ي ابن بطوطه» ؛ يعني ... : سفرنامه‌ي ابن بطوطه
17- «مكارم» ؛ يعني ... : بزرگواري‌ها
درس بيست و يكم
خاطرات اعتمادالسلطنه / آن روزها
لغت
1- «كساني كه در ركاب شاه يا بزرگي حركت مي‌كردند.» در اصطلاح چه نام داشتند؟ ملتزمين
2- «تنبه» ؛ يعني ... : هوشياري، آگاهي، بيداري
3- «معهود» به چه معني است؟ عهد شده، معمول، شناخته شده
4- «وضع عرض» ؛ يعني ... : شيوه‌ي شكايت
املاء
5- املاي كدام واژه نادرست است؟ «اعاظم، ذاغه، مشعوف» زاغه
تاريخ ادبيات
6- كتاب «الايام» اثر كيست و موضوع آن چيست؟ دكتر طه حسين ، زندگي‌نامه
7- «تاريخ منتظم ناصري» اثر كيست؟ اعتمادالسلطنه
درك مطلب و دانستني‌هاي درس
8- در عبارت «درد دندان شاه بسيار شدّت كرده» علامت بيانگرچيست؟تصحيح‌كننده‌ي‌كتاب.كلمه‌را به متن افزوده‌است.
9- «پلنگ را بالاي نطعي انداخته بودند.» به چه معني است؟ پلنگ را روي سفره‌اي چرمي انداخته بودند.
10- «اشتلم كردن» چه معني مي‌دهد؟ لاف زدن
11- «دعايي كه بر كاغذ نويسند و با خود داشته باشند» با چه واژه‌اي هم‌معني است؟ حرز
12- «دارالطّباعه» ؛ يعني ... : چاپ‌خانه
13- «امين‌السّلطان» لقب كيست؟ ميرزا علي‌خان اتابك اعظم
14- «فلان فعله هم شاكي» به چه معني است؟ فلان كارگر هم شكايت دارد و ناراضي است.
15- «كشيك‌خانه» ؛ با كدام واژه‌ي امروزي معادل است؟ پاسدارخانه
16- «قاپوچي» به چه معناست؟ دربان
17- «تغيّرات شاه» ؛ يعني ... : برآشفتن‌هاي شاه
18- «مواجب» ؛يعني ... : حقوق و درآمد
19- «امتناع‌كردن» به چه معني است؟ سرپيچي كردن
20- «تصنيف»؛ نوعي‌از...: شعر است‌كه باآهنگ‌موسيقي‌خوانده‌شود.
درس بيست و دوم
شخصي به ... / طرحي از يك زندگي
لغت
1- «منعم» ؛ يعني ... : توانگر
2- در عبارت «اندر آن مسجد، كودكان به كتّاب بودند» كتّاب، به چه معني است؟ مكتب
3- «زلت» ؛ يعني ... : لغزش
املاء
4- كدام تركيب غلط املايي دارد؟ «انعطاف خالصانه، تواظعي مضاعف، استنباط عادت» : تواضعي
تارخي ادبيات
5- كتاب «طرحي از يك زندگي» شرح زندگي و افكار كيست؟ دكتر علي شريعتي
6- اشعار مسعود سعد سلمان به چه نامي شهرت دارد؟ حبسيّه
آرايه‌هاي ادبي
7- مصراع «حرفي است هر آتشي ز طومارم» چه آرايه‌اي دارد؟ تشبيه
8- در مصراع «اگر خلاف كنم سعديا به سوي تو باشم» قسمت مشخص شده چه معني مي‌دهد؟ خودخواه و خودبين باشم.
9- «خدا را» در مصراع «دل مي‌رود ز دستم صاحب دلان خدارا» به چه معني است؟ قسم به خدا
10- «نيكي به جاي ياران» ؛ يعني ... : نيكي در حق ياران
11- منظور شاعر از «جام مي» در مصراع «آيينه‌ي سكندر جام مي است بنگر» چيست؟ قلب انسان پاك و آگاه
12- در مصراع «به مجعمي كه در آينده شاهدان دوعالم» منظور از كلمات مشخص شده چيست؟ صحراي محشر، زيبايان
13- مفهوم مصراع «دلبر كه در كف او موم است سنگ خارا» چيست؟ محبوبي كه همه‌چيز در اختيار اوست.
14- در مصراع «مرا به باده چه حاجت كه مست موي تو باشم» كدام قسمت جمله حذف شده است؟ فعل (است)
15- به «خواب عافيت» ؛يعني ... : مرگ و نيستي
16- معني «به بوي موي تو باشم» چيست؟ آروزي وصال تو را دارم.
17- «باديه» چه معني مي‌دهد؟ بيابان
درس بيست و سوم
كعبه‌ي مخفي
لغت
1- «بديهه‌گويي» ؛ يعني ... : حاضر جوابي
2- «پيشواي روحاني آيين برهمايي» هم‌معني با چه واژه‌اي است؟ برهمن
تاريخ ادبيات
3- «مخفي» تخلص كدام شاعر است؟ زيب‌النسا
آرايه‌هاي ادبي
4- مصراع «خوب شد اسباب خودبيني شكست» كدام واژه ايهام دارد؟ خودبيني
5- در «اسلوب معادله» ارتباط معنايي بر چه پايه‌اي است؟ تشبيه
درك مطلب و دانستني‌هاي درس
6- در مصراع «دزد دانا مي‌كشد اوّل چراغ خانه را» منظور از (كشتن) چيست؟ خاموش كردن
7- منظور از «صاحب خانه» در مصراع «در ميان خانه گم كرديم صاحب خانه را» كيست؟ خداوند
8- مفهوم «بي‌كمالي‌هاي انسان از سخن پيدا شود» چيست؟ سخن سنجيده بايد گفت.
9- «زيب‌النسا» در سرودن شعر بيشتر از كدام شاعر پيروي كرده است؟ عرفي شيرازي
10- «نكهت» ؛ يعني ... : بو و راحيه
درس بيست و چهارم
مسافر / ريشه‌ي پيوند
لغت
1- «رثا» ؛ يعني ... : عزا و ماتم
2- در مصراع «دلم گشت هر گوشه‌ي سنگرت را» گشت در كدام معني به كار رفته است؟ جست و جو كرد.
درك مطلب و دانستني‌هاي درس
3- بيت «سحر، گاه رفتن زدي با لطافت / به پيشاني‌ام بوسه‌ي آخرت را» ؛ يعني ... : با من خداحافظي كردي
4- در مصراع «ببر با خودت پاره‌ي ديگرت را» منظور از «پاره‌ي ديگرت» كيست؟ دوست بازمانده ي رزمنده
5- در بيت «درخون من غرور نياكان نهفته است» منظور از نياكان كيست؟ ايرانيان قديم
6- «در سينه‌ام هزار خراسان نهفته است» ؛ يعني ... : پيوند خود را با خراسان و ايران حفظ كرده‌ام.
7- در بيت «همان دستمالي كه پولك نشان شد / و پوشيد اسرار چشم ترت را» چرا دستمال پولك نشان است؟ چون اشك و خون رزمنده روي آن ريخته است.
8- در بيت «و پيدا نكردم در آن كنج غربت / به جز آخرين صفحه‌ي دفترت را» منظور از كنج غربت چيست؟ سنگر
9- در بيت «در تنگناي سينه‌ي حسرت كشيده‌ام / گهواره‌ي بصيرت مردان نهفته است» چرا شاعر حسرت كشيده است؟ چون به آرزوهاي خود نرسيده است.
10- بيت «خالي دل مرا تو زتاب و توان مدان / شير ژيان ميان نيستان نهفته است» چه آرايه‌اي دارد؟ استعاره
فارسي (3)
درس اول
قواعد تركيب
دانستني‌هاي درس
1- «صورت‌هاي ممكن غير رايج گروه‌هاي اسمي» چه ناميده مي‌شوند؟ ذخيره‌هاي زبان
2- «قواعد هم‌نشيني» قواعدي است كه از تركيب تكواژها يا واژه‌هاي مناسب، گروه‌هاي اسمي، قيدي و فعلي ايجاد مي‌كند.
3- «كوچك‌ترين واحد صوتي زبان كه معنا ندارد» چيست؟ واج
4- جمله از تركيب كدام واحدهاي زباني به وجود مي‌آيد؟ از تركيب گروه‌ها
5- واژه‌ي «گفت» چه تركيبي دارد؟
6- «قواعد نحوي» چيست؟ صامت + مصوّت + صامت + صامت
7- واژه‌هايي كه از نظر دستوري و معنايي و كاربردي تفاوتي با هم ندارند و فقط شكل ظاهري آن‌ها تفاوت دارد، چه ناميده‌مي‌شوند؟ گونه‌هاي آزاد
8- تمام زبان‌هاي دنيا در نهايت به ... تجزيه مي‌شوند. واج
9- «قواعد واجي» چيست؟ قواعدي كه مانع از اجتماع برخي از واج‌ها در كنار هم مي‌شوند.
10- تركيب «تكواژها و واژه‌ها» كدام واحد زباني را مي‌سازد؟ گروه
11- وسيله‌ي انتقال پيام در بين انسان‌ها چيست؟ زبان
12- از تركيب «گروه‌ها» كدام واحد زباني ساخته مي‌شود؟ جمله
13- قواعد خاص كه به ما كمك مي‌كند تا هر جمله را در جايگاه خودش به كار بريم، چه قواعدي هستند؟ قواعد كاربردي
14- آيا مي‌توانيم هر واجي را در كنار واج ديگري قرار دهيم؟ خير
15- در زبان فارسي واج‌هايي كه واجگاه مشترك يا نزديك به هم دارند، چگونه تركيب مي‌شوند؟ بي‌فاصله نمي‌توانند در كنار هم بيايند.
16- صافي بسيار دقيقي كه جمله‌ها را قبل از توليد بررسي مي‌كند، چه ناميده مي‌شود؟ قواعد نحوي
17- هر تكواژ يا واژه‌اي كه توليد مي‌شود، بايد از صافي ...... بگذرد. قواعد واجي
18- واژه‌ي «آب» چند واج است؟ سه واج
19- كدام واژه مطابق با الگوي هجايي (صامت + مصوّت) نيست؟ «ماه، مو، سر» : سر
20- «داشته‌اند برمي‌گشته‌اند» چه گروهي است؟ گروه فعلي
درس دوم
جمله
دانستني‌هاي درس
1- «جمله‌ي مستقل» چند نوع است؟ دو نوع
2- جمله‌ي «اخترشناسان كارهاي متفاوتي مي‌كنند.» چه نوع جمله‌اي است؟ جمله‌ي مستقل ساده
3- «جمله» حداقل از چند گروه ساخته مي‌شود؟ يك گروه
4- اگر جمله‌اي ، دست كم يك جمله‌ي وابسته داشته باشد، چه نوع جمله‌اي است؟ جمله‌ي مركّب
5- كدام «گوره» را در جمله مي‌توان حذف كرد؟ گروه قيدي
6- پس از جمله بزرگ‌ترين واحد زباني چيست؟ گروه
7- كدام واحد زباني است كه از يك يا چند تكواژ ساخته شده است؟ واژه
8- «بان، مند، گار» چه نوع تكواژي هستند؟ تكواژ وابسته
9- عبارت «اخترشناسي علمي است كه به مطالعه‌ي اجرام آسماني مي‌پردازد.» از چند «گروه» تشكيل شده است؟ پنج
10- واژه‌ي «مي‌بينمشان» از چند تكواژ تشكيل شده است؟ چهار تكواژ
11- «تكواژها» به چند دسته تقسيم مي‌شوند؟ دو دسته
12- واژه‌هايي كه تلفظ مشتركي دارند، اما كاربرد و معناهاي جداگانه‌اي دارند، در اصطلاح چه ناميده مي‌شوند؟ واژه‌هاي متشابه
13- عبارت «بزرگ‌ترين واحد زباني است و خود جزئي از يك واحد بزرگ‌تر نيست.» كدام واحد زباني را توصيف مي‌كند. جمله‌ي مستقل
14- «تكواژ» چيست؟ يكي از واحدهاي زبان كه از يك يا چند واج ساخته شده و معنا دار است.
15- «ميز» چه نوع تكواژي است؟ تكواژ آزاد.
16- كدام واژه در عبارت «در گلستان سعدي سخنان نغض و دلكش فراوان است.» نادرست نوشته شده است؟ نغز
17- «مي‌پردازند» چند واج دارد؟ يازده واج
18- «است» چند تكواژ دارد؟ دو تكواژ
19- جمله‌ي «مستقل مركب» چه جمله‌اي است؟ جمله‌اي كه بيش از يك فعل دارد.
20- «سخني كه بتوان آن را به دو قسمت نهاد و گزاره تقسيم كرد.» كدام واحد زباني است؟ جمله
درس سوم
ويرايش
دانستني‌هاي درس
1- عبارت مسئله‌ي كوشش براي آزادي تاريخچه‌اي دراز در طول تاريخ دارد.» چند خطا و لغزش نگارشي دارد؟ سه
2- اصطلاح «سره‌نويسي» ؛ يعني ... : فارسي نويسي ناب
3- عبارت «يك گلوله در كرد و كلّه‌ي دشمن را زد.» كدام غلط نگارشي را دارد؟ عاميانه نويسي
4- «ايجازهاي مخلّ» ؛ يعني ... : كوتاه‌نويسي كه معني را مي‌رساند.
5- به جاي «انجام طرح خلع‌سلاح» مي‌توان ... طرح خلع سلاح را به كار برد. اجراي
6- غلط نگارشي براي جمله‌ي «فرزندان نبايد يك بار براي خانواده تلقي شود» چيست؟ نهاد با فعل جمله مطابقت ندارد.
7- شكل درست و صحيح عبارت «نتايجي كه امروز بدست آمد را گزارش مي‌كنم.» چگونه است؟ نتايجي را كه امروز به دست آمد گزارش مي‌كنم.
8- به‌جاي فعل «مي‌باشد» از كدام فعل مي‌توان استفاده كرد؟ است.
9- «تتابع اضافات» به چه معني است؟ آوردن چند كلمه پشت سر هم با كسره‌ي اضافه
10- حرف اضافه‌ي مصدر «متفاوت بودن» چيست؟ با
11- «ابهام» داشتن جمله ؛ يعني ... : دو يا چند معني داشتن جمله
12- عبارت «در سال 334، آل بويه بغداد را فتح و پسرش را به جاي او برگماردند.» كدام خطاي نگارشي را دارد؟ حذف فعل بدون قرينه
13- «آموختن به» به چه مفهومي است؟ ياد دادن
14- حرف نشانه‌ي «را» در كدام قسمت جمله مي‌آيد؟ بعد از مفعول
15- ويرايش جمله‌ي «بيداري مسلمانان را فراگرفته است» چيست؟ مسلمانان در همه‌ي كشورها بيدار شده‌اند.
16- رعايت «علايم نگارشي» كدام نوع ويرايش است؟ ويرايش فني
17- كدام نگارش نادرست است؟ «آزمايش‌ها، خانم مديره، گزارشات» : خانم مدير، گزارش‌ها
18- به جاي دو واژه‌ي «برعليه، برله» چه واژه‌هايي به‌كار مي‌بريم؟ عليه، له
19- پرهيز از كاربرد «تنوين» در زبان فارسي، كدام نوع ويرايش است؟ ويرايش زباني
درس چهارم
واحدهاي زيرزنجيري گفتار
دانستني‌هاي درس
1- «واحدهاي گفتار كه به‌طور منظم و طبق قواعد خاصي پشت سر هم قرار مي‌گيرند.» چه نام دارند؟ زنجيره‌ي گفتار
2- كوچك‌ترين واحد «زنجيره‌ي گفتار» چه نام دارد؟ واج
3- ويژگي‌هاي گفتار را كه الفباي خط از نشان دادن آن ناتوان است، چه ناميده‌اند؟ ويژگي‌هاي زيرزنجيري گفتار
4- كوچك‌ترين واحدهاي «زنجيري گفتار» براساس شيوة ي توليد به چند طبقه تقسيم مي‌شوند؟ دو طبقه
5- مهم‌ترين واحدهاي زبرزنجيري گفتار، چند دسته‌اند؟ سه دسته
6- «جملات خبري» كدام آهنگ را دارند؟ افتان
7- آهنگ جملات سؤالي چگونه است؟ خيزان
8- ارگ «آهنگ صدا از پايين شروع شود و كم‌كم بالا برود و ديگر فرود نيايد.» كلام چه آهنگي دارد؟ خيزان
9- اداي «يك هجا» با شدّت و فشار بيشتر، چيست؟ تكيه
10- جمله‌هاي پرسشي در پاسخ «آري» يا «نه» چه آهنگي دارند؟ خيزان
11- هر واژه در زبان فارسي چند «تكيه» دارد؟ يك
12- تكيه در «اسم مفرد يا صفت» بر كدام هجاست؟ هجاي پاياني
13- در فعل مضارع اخباري كدام قسمت فعل تكيه مي‌گيرد؟ پيشوند فعلي (مي)
14- «درنگ» چند نوع است؟ دو (ميان واژه‌اي، پايان واژه‌اي)
15- در فعل منفي «ماضي و مضارع و امر» «كدام هجا تكيه مي‌گيرد؟ نون نفي
16- جمله‌ي «او هر روز، نامه‌اي مي‌خواند.» چه نوع «درنگي» دارد؟ ميان واژه‌اي
17- درفعل ماضي ساده «جز سوم شخص مفرد» تكيه در كدام هجاست؟ هجاي قبل از آخر
18- جمله‌ي«اين‌جا آشپزخانه، ندارد» چه نوع درنگي دارد؟ پايان‌واژه‌اي
19- كاربرد «قيد تأكيد در كدام جمله‌ها نادرست است؟ جمله‌هايي كه پيامي آشكار و روشن دارند.
20- جمله‌هايي كه با قيدهاي پرسشي همراه‌اند (جز آيا و هيچ) چه آهنگي دارند؟ افتان
درس ششم
مطابقت نهاد و فعل
دانستني‌هاي درس
1- كدام قسمت جمله در شخص و شمار با هم مطابقت دارند؟ نهاد جدا و نهاد پيوسته
2- اگر نهاد، جمع بسته شود، فعل چگونه خواهد بود؟ جمع بسته مي‌شود.
3- در جمله‌ي «پدرم از مسافرت برگشتند.» چرا براي نهاد مفرد، فعل جمع آورده است؟ براي احترام
4- براي اسم‌هايي چون «مجلس ،شورا، گروه» چه فعلي به كار مي‌رود؟ مفرد
5- هنگام‌جان‌بخشيدن به‌اشياي بي‌جان فعل با ... مطابقت مي‌كند. نهاد
6- فعل براي اشياي بي‌جان به چه شكلي مي‌آيد؟ مفرد
7- در عبارت «از خانه كه بيرون آمدم، او را ديدم.» كدام قسمت جمله ذكر نشده است؟ نهاد جدا
8- در جمله‌ي «گفته بودم كتاب را همراه بياوريد.» كدام نوع حذف صورت گرفته است؟ نهاد جدا
9- كدام‌واژه(واج)ميانجي ندارد؟ «آشنايان، نياكان، دوستان» : دوستان
10- در جمله‌ي «مردي از كوچه مي‌گذشت، كودكان در كوچه سرگرم بازي بودند، پرسيد ...» كدام قسمت جمله حذف شده است؟ متمم
درس هفتم
نگارش تشريحي
دانستني‌هاي درس
1- مقاله ها از نظر شيوه‌ي نوشتن به چند گونه تقسيم مي‌شوند؟ سه
2- «شرح و بسط دادن به منظور مطالعه و دقّت در يك موضوع يا مطلب به‌گونه اي علمي و دقيق» چه نام دارد؟ تشريح
3- مقاله‌ي «كتاب و كتاب‌خواني» از كدام نوع مقاله است؟ تحقيقي
4- عام‌ترين و رايج‌ترين راه تشريح چيست؟ طرح پرسش‌هايي درباره‌ي يك چيز
5- پسوند (ان) در كدام واژه با بقيه تفاوت دارد؟ «بامداران، گيلان. بهاران» : گيلان
6- مقاله‌ي «تربيت انساني و سنّت ملّي ما» چه نوع مقاله‌اي است؟ تحليلي
7- اگر بخواهيم واقعه‌اي را كه امروز وجود ندارد تشريح كنيم، از چه چيزهايي استفاده مي‌كنيم؟ مدارك و مآخذ و اسناد و كتاب‌ها
8- داستان «كلاس نقّاشي» چه نوع نوشته‌اي است؟ نوشته‌ي تشريحي
9- نشانه‌هاي جمع در زبان فارسي چيست؟ ها، ان
10- (ان) در واژه‌ي «كوهان» چه معني مي‌دهد؟ شباهت (مانند كوه)
درس هشتم
گروه فعلي
دانستني‌هاي درس
1- مهم‌ترين عضو «گزاره» چيست؟ گروه فعلي
2- «گروه فعلي» چند ويژگي دارد؟ پنج
3- (بن‌ماضي + شناسه‌هاي ماضي) چه فعلي را مي‌سازد؟ ماضي ساده
4- «رفته‌بوديم» چه فعلي و چندم شخص است؟ ماضي بعيد، اول شخص جمع
5- (صفت مفعولي + باشم) چه فعلي را مي‌سازد؟ ماضي التزامي
6- فعل «مي‌رفتيد» چه زماني دارد؟ ماضي استمراري
7- فعل‌هاي مضارع چند نوع‌اند؟ سه نوع
8- (داريد مي‌رويد) چند شناسه دارد؟ مضارع مستمر
9- فعل مضارع چند شناسه دارد؟ شش شناسه
10- با فرمول (ب+بن مضارع+شناسه‌هاي مضارع) كدام فعل ساخته مي‌شود؟ مضارع التزامي
11- «مصدر مرخّم» برابر است با ... : بن ماضي
12- كدام (بن مضارع) نادرست است؟ «ببر، بخش، رو» بر
13- براي (گذرا) كردن فعل‌ها از چه تكواژي استفاده مي‌كنيم؟ ان
14- فعل از جهت اجزاي تشكيل‌دهنده‌ي آن چند نوع است؟ سه
15- اگر تكواژ(ان) به فعل‌هاي گذرا به متمّم افزوده شود. به چه فعلي تبديل مي‌شوند؟ گذرا به مفعول و متمم
16- فعلي كه بن مضارع آن از ي تكواژ تشكيل شده باشد، چه فعلي است؟ فعل ساده
17- براي‌تشخيص‌فعل‌ساده‌ازفعل‌مركّب‌به‌چندويژگي‌بايدتوجّه‌كرد؟سه
18- «حرف زد» چه نوع فعلي است؟ فعل ساده
19- ويرايش جمله‌ي «او از سمت خود استيفا داد» چيست؟ او از سمت خود استعفا داد.
20- «فعل پيشوندي» چيست؟ فعلي است كه پيش از فعل ساده‌ي آن، تكواژ بيايد.
درس نهم
زندگي‌نامه نويسي
دانستني‌هاي درس
1- «زندگي‌نامه نويسي» گونه‌اي از چه نوع نوشته‌اي است؟ نوشته‌ي تشريحي
2- روش گردآوري اطلاعات براي نوشتن «زندگي‌نامه» چند نوع است؟ چهار نوع
3- ملاصدراي شيرازي در چه قرني مي‌زيست؟ قرن يازدهم
4- چرا «تاريخ بيهقي» از ديگر كتاب‌هاي تاريخ ممتاز شده است؟ به علّت امانت و دقّت نويسنده در نگارش كتاب
5- داستان «ملاصدراي شيرازي» در كدام قالب نوشته شده است؟ رمان
6- «نظريه ي ملاصدرا» كه شهرت خاصي دارد، چيست؟ حركت جوهري
7- «نيم‌فاصله» ؛ يعني ... : فاصله‌ي ميان حرفي
8- «فاصله‌ي ميان واژه» نشانه‌ي چيست؟ استقلال واژه‌ها از يكديگر
9- رعايت نكردن فاصله‌ي ميان واژه‌اي باعث ... : بدخواني و بدفهمي مطالب مي‌شود.
10- فاصله‌ي بين واژه‌هاي يك متن، تقريباً چند برابر فاصله‌ي حرف‌هاي يك واژه است؟ دوبرابر
درس دهم
جمله‌هاي ساده و اجزاي آن
دانستني‌هاي درس
1- جمله‌ي مستقل چند نوع است؟ دو نوع
2- تعداد اجزاي جمله را كدام قسمت جمله تعيين مي‌كند؟ فعل
3- در جمله‌هاي ساده تعداد اجزاي اصلي جمله چند جزء است؟ حداقل دو و حداكثر چهار جزء
4- «كبوتر دانه برمي‌چيند.» جمله‌ي چند جزئي است؟ سه جزئي
5- وقتي نهاد ... باشد، مي‌توان آن را حذف كرد. ضمير
6- اجزاي جمله‌هاي دو جزئي با فعل ناگذر چيست؟ نهاد و گزاره
7- در كدام جمله نهاد حذف شدني نيست؟ «آن‌ها دير آمدند/ ما آن جا بوديم / گل شكفت» : گل شكفت
8- در جمله‌هاي سه جزئي فعل جمله چگونه است؟ گذر
9- جمله‌هايي سه جزئي چند نوع‌اند؟ سه نوع
10- جمله‌ي «پرچم علم و دانش را برافرازيم» چه جمله‌اي است؟ سه جزئي با مفعول
11- كدام يك از اين مصدرها جمله‌ي سه جزئي نمي‌سازد؟ «چشيدن، آزمودن، ايستادن» ايستادن
12- كدام مصدر با حرف اضافه‌ي (به) به كار نمي‌رود؟ «جنگيدن، گرويدن، نگريستن» جنگيدن
13- جمله‌هاي چهارجزئي گذرا چند نوع است؟ چهار نوع
14- جمله‌ي «كتاب‌ها را از كتاب فروشي خريدي؟» چند جزئي است؟ چهار جزئي يا مفعول و متمم
15- جمله‌ي «ايشان از دوستان ما بودند.» چند جزئي است؟ سه جزئي
16- جمله‌ي «حافظ خودش را رند مي‌داند.» چند جزئي است؟ اجزاي آن چيست؟ چهارجزئي با مفعول و مسند.
17- جمله‌هاي استثنايي به چند دسته تقسيم مي‌شوند؟ دو دسته
18- «كشيده مي‌شوم» مجهول چه فعلي است؟ مي‌كشم
19- «گزاره» در كدام نوع جمله بدون فعل است؟ جمله‌ي استثنايي
20- «شيوه‌ي بلاغي» چيست؟ جابه‌جايي اجزاي كلام به تشخيص نويسنده
درس يازدهم
نامطابق‌هاي املايي
دانستني‌هاي درس
1- تركيب و تلفظ واج‌ها در هر زبان تابع چيست؟ دستگاه آوايي
2- زبان نوشتار به‌طور طبيعي معادل و مطابق است با ... : زبان گفتار
3- كدام زبان است كه سريع‌تر و بيشتر تغيير مي‌كند؟ زبان گفتار
4- كدام واژه «واو معدوله» دارد؟ «خونين، خوب، خواهر» : خواهر
5- اگر واج / ن / بدون فاصله قبل از واج / ب / بيايد، به چه واجي تبديل مي‌شود؟ (م)
6- واژه‌ي‌متفاوت كدام واژه است؟ «ماست‌بند، بدكار، درست‌كار» بدكار
7- كدام تركيب غلط املايي دارد؟ «سطوت سلطنت، فراق ملك، جبّه‌ي حبري رنگ» فراغ ملك
8- هرگاه واج / ج / قبل از واج / ت / بيايد، به چه واجي تبديل مي‌شود؟ ش
9- هدف‌از درس‌املاءچيست؟مطابق‌كردن زبان ملفوظ با زبان مكتوب
10- تبديل واج / ن / به واج / ب / در زبان عربي چه نام دارد؟ ابدال
درس دوازدهم
بازگرداني
دانستني‌هاي درس
1- «بازگرداني» در شعر و نثر به چه معني است؟ امروزي كردن شعر يا نثر
2- در «بازگرداني» شعر ونثر چند عامل مهم وجود دارد كه بايد رعايت شود؟ چهار عامل
3- مقصود از «امروزي كردن نوشته‌هاي قديم» چيست؟ مقصود آن است كه محتوا و پيام به زباني ساده و قابل فهم مطرح شود.
4- كدام واژه در عبارت «او سعي مي‌كند كارهاي خود را موجح جلوه دهد». نادرست نوشته ده است؟ موجه
5- هدف‌از«بازگرداني» چيست؟ تبديل زبان كهن به زبان معيار امروز
6- در بازگرداني برخي از كاربردهاي دستور تاريخي چه تغييري مي‌كنند؟ معادل‌سازي مي‌شوند.
7- مضمون اصلي نوشته‌ي كهن در «بازگرداني» به چه صورت در مي‌آيد؟ مضمون اصلي نوشته باشد به خوبي منتقل شود.
8- املاي درست واژه‌هاي «خواروبار، بازديد كننده‌گان،ازدهام» چگونه است؟ خواربار، بازديدكنندگان، ازدحام
9- كتاب«قصه‌هاي خوب براي بچّه‌هاي خوب» اثر كيست؟ مهدي آذريزدي
10- املاي كدام واژه درست است؟ «بهبوحه، وحله، هرس‌كردن» هرس كردن
درس سيزدهم
نظام معنايي زبان
دانستني‌هاي درس
1- «معناشناسي» چيست؟ كوشش براي پي‌بردن به اين نكته است كه اهل زبان چگونه منظور يك ديگر را مي‌فهمند.
2- كدام سطح زبان‌شناسي است كه واژه‌اي را «مهمل» و واژه‌اي ديگر را «مستعمل» مي‌خواند؟ معناشناسي
3- جمله‌ي«ديروز لباس به‌شما مي‌آمد.» چرا آشناو معني‌دار است؟ معناي آن به رابطه‌ي هم‌نشيني فعل با متمم مربوط مي‌شود.
4- هر عنصر زباني داراي چند «معنا» است؟ دو معنا
5- معناي غيرمستقيمي هر عنصر زباني چگونه استنباط مي‌شود؟ از هم‌نشيني آن عنصر زباني با عناصر ديگر
6- معناي‌مستقيم«عنصر زباني»چيست؟ معناي‌روشن ومشخص آن
7- برخي كلمات نمي‌توانند خود را بشناسند، لازم است كه در ... قرار بگيرند. زنجيره‌ي سخن
8- درگذرزمان‌براي«واژه‌ها»چندوضعيت پيش‌مي‌آيد؟چهاروضعيت
9- واژه‌هاي جديد به چند شيوه ساخته مي‌شوند؟ سه شيوه
10- «اگر دو يا چند واژه‌ي موجود در كنار هم قرار گيرند و با هم واژه‌ي جديد بسازند.» از كدام شيوه‌ي واژه‌سازي استفاده شده است؟ تركيب
11- شيوه‌ي واژه‌سازي كه با افزودن (وند) به واژه‌هاي موجود، واژه‌اي تازه مي‌سازد، چه نام دارد؟ اشتقاق
12- كدام واژه از زبان فارسي امروز حذف نشده است؟ «هنجار، برگستوان، خوازه» : هنجار
13- كلماتي‌كه در زبان‌عربي«تشديدپاياني» دارند، در زبان فارسي چه زماني «تشديد» مي‌گيرند؟ هنگامي كه بعد از آن‌ها مصوت بيايد.
14- كدام‌واژه‌نيازبه»تشديد»دارد؟«مصوت، قضات، فوق‌العاده»: مصوّت
15- كدام واژه با از دست‌دادن معناي پيشين خود،معناي جديد نگرفته است؟ «سوگند، شادي، سپر» : شادي
16- كدام واژه نياز به «تشديد» دارد؟ «تسليت، تهنيت، شفقت» هيچ‌كدام.
17- كدام واژه «علامت اختصاري» نيست؟ «سمت، هما، ساد» : ساد
18- آيا «واژه‌ها» معناي ثابت وهميشگي دارند؟ خير
19- علاوه بر معناي مشخص هر واژه، از چه طريق ديگر معناي واژه‌ها را پيدا مي‌كنيم؟ از رابطه‌ي هم‌نشيني
20- «ساف» علامت‌اختصاري چيست؟ سازمان آزادي‌بخش فلسطين
درس چهاردهم
گروه اسمي
دانستني‌هاي درس
1- «گروه اسمي» از چه اجزايي تشكيل شده است؟ از يك اسم به عنوان هسته و يك يا چند اسم به نام وابسته
2- كدام بخش «گروه اسمي» اجباري است؟ هسته
3- «وابسته‌هاي پيشين» اسم چند نوع‌اند؟ هشت نوع
4- القاب و عناويني كه بدون هيچ نشانه يا نقش نمايي پيش از اسم مي‌آيند، چه ناميده مي‌شوند؟ شاخص
5- «وابسته‌هاي پسين» چند نوع است؟ پنج نوع
6- در جمله‌ي «عمو جواد را بهتر از هر كس ديگر مي‌شناختم.» كدام واژه «شاخص» است؟ عمو
7- كدام «وابسته‌ي پيشين» نيست؟ «صفت عالي، صفت مبهم، صفت بياني» صفت بياني
8- مقصود از «نقش تبعي» چيست؟ تابع گروه اسمي قبل از خود باشد.
9- چند «نقش تبعي» در گروه اسمي وجود دارد؟ سه
10- نقشي‌كه «گروه اسمي‌قبل از خود را توضيح مي‌دهد.» چيست؟ بدل
11- «جمع مكّسر» ؛ يعني... : جمع برخي از كلمات عربي
12- كدام‌واژه‌نمي‌تواند(شاخص)باشد؟«مهندس، محمود، استاد»: محمود
13- در تركيب «كتاب زبان فارسي» هسته كدام است؟ كتاب
14- شاخص ها چه نوع كلماتي هستند؟ اسم يا صفت
15- كدام «وابسته‌ي پسين» نيست؟ «نشانه‌هاي جمع، مضاف‌اليه، صفت اشاره» : صفت اشاره
16- اگر يك نقش در جمله دوبار تكرار شود، آن را چه مي‌نامند؟ تكرار
17- كدام‌علامت ازنشانه‌هاي‌جمع درزبان‌عربي‌نيست؟ «ان، ون، ات» : ان
18- كدام علامت براي «تعدّد اسم» در فارسي به كار نمي‌رود؟ «يان، گان، ون» : ون
19- مفرد جمع‌هاي مكسّر «قلل، عباد، حكام» چيست؟ قلّه، عبد، حاكم.
20- جمع مكسّر «مكتوب» چيست؟ مكاتيب.
درس پانزدهم
آشنايي با نوشته‌هاي ادبي
دانستني‌هاي درس
1- «نوشته‌اي كه در آن با زبان وخيال واحساس شاعرانه، صحنه‌اي از طبيعت توصيف شود.» چه نوع نوشته‌اي است؟ نوشته‌ي ادبي
2- «نوشته‌هاي ادبي» چند ويژگي دارند؟ سه
3- نوشته‌هاي «ادبي ـ هنري» چه نوع نوشته‌اي است؟ سخني است كه با عناصر ادبي درآميزد و شكلي هنري به خود بگيرد.
4- كاربرد «زبان» براي تبديل يك نثر معمولي به نثر ادبي؛ يعني چه ؟ به كار بردن واژگان و تعبيرهاي مناسب و برگزيده در يك نوشته
5- چگونه مي‌توان يك معني و مفهوم را به گونه‌هاي مختلفي عرضه كرد؟ با به‌كارگيري آرايه‌هاي ادبي
6- در عبارت «دل آدمي باغچه‌اي پرغنچه است كه با نسيم محبت باز مي‌شود.» كدام دو واژه (مشبه‌به) است؟ باغچه، نسيم
7- كدام تركيب«حس‌آميزي»دارد؟ «نسيم محبت، صداي شكفتن، آغوش چمن»
8- در جمله‌ي «سينه با نسيم محبت شكفته مي‌شود.» چه واژه‌اي (مجاز) است؟ سينه
9- جمله‌ي «دل‌هاي از غم شكافته با محبت شكفته مي‌شوند.» چه آرايه‌اي دارد؟ جناس
10- كدام عامل هنري بيان، موجب تأثير كلام و سخن مي‌شود؟ طنز
11- «محبت‌دل رابه‌مهماني‌شكفتن‌مي‌برد.»چه‌آرايه‌اي دارد؟ تشخيص
12- كدام واژه‌ي مترادف «گردش كردن» تأثير عاطفي و قدرت تصوير آفريني بيشتري دارد؟ چميدن
13- چه واژه‌اي در جمله‌ي «باغبان محبت كه هميشه نگران پرپر شدن غنچه‌ها است ...» دارد؟ نگران
14- هرچه... نوشته ساده‌ترباشد ارزش... آن‌بيشترمي‌شود.زبان،هنري
15- عبارت «روي زرد دل با شكوفه‌هاي محبت گلگون مي‌شود» چه آرايه‌اي دارد؟ كنايه
16- «هوا گرگ و ميش بود» ؛ يعني ... : صبح زود بود.
17- «صور خيال» چه آرايه‌هايي را شامل مي‌شود؟ تشبيه، استعاره، مجاز، كنايه
درس شانزدهم
گروه اسمي
دانستني‌هاي درس
1- «گروه اسمي» از چند بخش تشكيل شده است؟ دو بخش
2- آيا «وابسته‌ي گروه اسمي» مي‌تواند وابسته‌اي داشته باشد؟ آري
3- كدام «وابسته‌ي وابسته» نيست؟ «مميز، صفت صفت، متمم فعل»: متمم فعل
4- اسمي كه براي شمارش، تعداد، اندازه و وزن موصوف ميان عدد و معدود قرار مي‌گيرد، چه نام دارد؟ توضيح براي برخي از صفت‌هاست.
5- «مميّزها» به چند گروه كلي تقسيم مي‌شوند؟ دو گروه
6- كدام تركيب مميز ندارد؟ «دو طاقه پارچه، دو كتاب، دو دست استكان». دو كتاب
7- كدام واحد شمارش درست نيست؟ «يك تخته فرش، يك دست ميزو صندلي، يك توپ پارچه» : يك تخته فرش
8- «صفت صفت» يعني چه ؟ توضيح براي برخي از صفت‌هاست.
9- كدام تركيب (صفت صفت) ندارد؟ «لباس آبي سير، رنگ سفيد شيري، كيف پسر همسايه» : كيف پسر همسايه
10- «متمم» چيست؟ گروه اسمي كه پس از حرف اضافه مي‌آيد.
درس هفدهم
طنز پردازي
دانستني‌هاي درس
1- «طنز» چيست؟ بياني غير متعارف.خنده‌آور با بزرگ‌نمايي كاستي‌ها و زشتي‌ها كه قصد اصلاح دارد.
2- اساس تمام شيوه‌هاي بيان طنز بر چه استوار است؟ برهم زدن عادت‌ها
3- بهره‌گيري از كدام فرهنگ بر قدرت طنز مي‌افزايد؟ فرهنگ غني عامه
4- كدام شاعر شهرت «طنز سرايي» دارد؟ «سنايي، انوري، عبيد زاكاني» : عبيدزاكاني
5- «فرهنگ‌عامه» شامل چه بخش‌هايي است؟ ضرب‌المثل‌ها، كنايات و واژگان عاميانه
6- «برهم‌زدن عادت‌ها» يعني چه؟ بزرگ‌نمايي و اغراق در توصيف چهره‌ها و حالات و خصايص انساني
7- «نقيضه‌پردازي» به چه معني است؟ تقليد از آثار ادبي
8- چه كساني از «فرهنگ عامه» به خوبي در طنز بهره‌برداري كرده‌اند؟ جمال‌زاده، دهخدا
9- «مفاد» ؛ يعني ... : آن چه از يك متن برداشت مي‌شود.
10- يكي‌از راه‌هاي‌ساخت‌طنز...يك‌موضوع يا ماجراست. كش‌دار كردن
درس هجدهم
ساختمان واژه
دانستني‌هاي درس
1- «واژه‌ها» با توجه به تكواژهاي تشكيل‌دهنده‌ي آن، به چند نوع تقسيم مي‌شوند؟ دو نوع
2- واژه‌هاي غيرساده، چند نوع‌اند؟ سه نوع
3- كدام واژه «ساده» نيست؟ «رفتن، گوسفند، گنجشك» : رفتن
4- «واژه‌ي مركب» از چه قسمت‌هايي ساخته شده است؟ از دو تكواژ آزاد يا بيشتر تشكيل شده است.
5- اگر واژه‌اي از «يك تكواژ آزاد+ يك يا چند وند» ساخته شود، چه نوع واژه‌اي ساخته است؟ مشتق
6- كدام واژه «مركّب» نيست؟ «يك رنگ، بهاره، چهارراه» : بهاره
7- كدام‌واژه«مشتق»نيست؟ «دردمند، هيچ‌كاره، كمانك» : هيچ‌كاره
8- كدام واژه «مشتق ـ مركّب» نيست؟ حلقه به گوش، نوجواني، دانشمند» : دانشمند.
9- هر واژه چند «تكيه» دارد؟ يك تكيه
10- اگر واژه‌اي همراه (وند) بيايد و واژه‌ي مشتق بسازد، چند تكيه خواهد داشت؟ يك تكيه
11- تركيب كدام واژه‌ي مركّب با بقيه فرق دارد؟ «گل خانه، چوب لباس، هواپيما» : هواپيما
12- تركيب كدام صفت با بقيه متفاوت است؟ «خودخواه، چادرنشين، وطن‌خواه» : خودخواه
13- اگر «صورت گفتار كلمه‌اي تغيير كند، اما شكل نوشتار ثابت بماند.» اين دگرگوني را چه مي‌نامند؟ فرآيندهاي واجي
14- «شكل نوشتار و شكل گفتار» كدام واژه يك‌سان است؟ «قندشكن، قلم‌دان، زودتر» : قلم دان
15- «فرآيندهاي واجي» در چند شكل پديد مي‌آيند؟ چهار شكل
16- شكل‌هاي مختلف «فرايندهاي واجي» را نام ببريد. كاهش، افزايش، ابدال،ادغام
17- اگر بتوان در ميان دو تكواژ، تكواژ ديگري قرار داد نشان چيست؟ نشان اين است كه تكواژها از هم جدا هستند.
18- «وند» در واژه‌ي «مردانه» چه نوع «وندي» است؟ اشتقاقي
19- «مضاف و مضاف‌اليه» اگر تشكيل يك كلمه بدهند چند «تكيه» مي‌گيرند؟ يك تكيه
20- واژه‌هاي «نزديك‌بين، ديرياب، زودرس» از چه بخش‌هايي تركيب شده‌اند؟ صفت + بن مضارع
درس نوزدهم
كلمات دخيل در املاي فارسي
دانستني‌هاي درس
1- مفهوم كلمات «دخيل» چيست؟ كلماتي كه فارسي نيستند و از زبان‌هاي ديگر وارد زبان فارسي شده‌اند.
2- جمله‌ي «استعمال‌دخانيات ممنوع» چند كلمه‌ي «دخيل» عربي دارد؟ چهار كلمه
3- كلمات «دخيل» عربي در زبان فارسي به چند دسته تقسيم مي‌شوند؟ دو دسته
4- كدام كلمه‌ي دخيل، از بقيه متفاوت است؟ «نشر، نسبتاً، تصحيح» : نسبتاً
5- نشانه‌هاي خاص زبان عربي چيست؟ حروف جاره، تنوين، ال
6- اصطلاح «جارومجرور» يعني ... : كلماتي كه از يك حرف و يك اسم تشكيل شده‌اند.
7- كلمات «تنوين‌دار» عربي در زبان فارسي چه نقشي مي‌گيرند؟ قيد
8- «ال» در زبان عربي در چه صورتي تلفظ نمي‌شود؟ اگر كلمه با حروف قمري آغاز شود.
9- كدام تركيب غلط املايي دارد؟ «عقرب جراره، طيلسان آبي، غايت‌القسواي مقصود» : غايب‌القصوي
10- كلمات عربي از مقوله‌ي «اعلام و اشخاص» در زبان فارسي در كدام نقش كاربرد دارند؟ اسم يا صفت
درس بيستم
مرجع‌شناسي
دانستني‌هاي درس
1- براي انجام دادن هر گونه پژوهش بايد ... : منابع را بشناسيم.
2- كتاب‌هايي كه «حاوي زبده‌اي از همه‌ي رشته‌هاي علوم انساني يا رشته‌اي معين» هستند، چيست؟ دايرةالمعارفها
3- اولين «دايرةالمعارفها» در كدام كشورها نوشته‌شد؟ چين و ايران
4- كدام كتاب نوعي «دايرةالمعارف چنددانشي» نيست؟ «لغت فرس اسدي،جامع‌العلوم رازي،رسايل اخوان‌الصفا» : لغت فرس اسدي
5- تأليف دايرةالمعارفها به شيوه ي نوين از چه قرني و در كجا رواج يافت؟ هفدهم، اروپا
6- نخستين دايرةالمعارف فارسي چه بود؟ ترجمه‌ي دايرةالمعارف اسلام
7- تأليف‌دايرةالمعارف درايران ازچه‌زماني‌آغازشد؟حدود پنجاه سال پيش
8- «دايرةالمعارف فارسي» به سرپرستي چه كسي و در چند مجلّد چاپ شد؟ دكتر غلامحسين مصاحب، سه جلد.
9- كار تدوين «دانش‌نامه‌ي ايران و اسلام» زير نظر چه كسي شروع شد؟ احسان يار شاطر
10- ويژگي‌هاي «دايرةالمعارف فارسي» چه بود؟ انتخاب واژگان فارسي، دقت علمي، نوجويي و ابتكار
11- شرح‌داده‌شده مربوط‌به كدام‌كتاب‌است؟«درسال1362 كار تدوين وتأليف آن از حرف «ب» آغاز شد.» دانش‌نامه‌ي جهان اسلام
12- نويسنده‌ي كتاب «تاريخ و حال ايران» كيست؟ مهدي بامداد
13- «فهرست كتاب‌هاي چاپي فارسي» تأليف كيست؟ خان بابامشار
14- ماهنامه‌ي‌وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي كه هر ماه فهرست كامل مقالات و كتاب‌هاي تازه در آن منتشر مي‌شود، چيست؟ نمايه
15- «فهرست‌مقالات‌فارسي»ازكيست وچندجلداست؟ايرج‌افشار،پنج
16- كدام‌يك«ازمنافع‌ديداري وشنيداري» نيست؟ «ميكروفيلم، فيش، عكس و اسلايد» : فيش
17- شيوه‌ي‌تنظيم«فهرست مقالات فارسي» چگونه است؟ موضوعي
18- چه منابعي در سال‌هاي اخير بيش از همه بر روند تحقيقات اثر گذاشته است؟ منابع رايانه‌اي
19- «فهرست‌ها» از كدام‌گروه كتاب‌هاي‌مرجع هستند؟ منابع فرعي
20- جديدترين‌روش‌ذخيره‌سازي داده‌ها چيست؟ ذخيره‌سازي‌نوري
درس بيست و يكم
ساخمان واژه
دانستني‌هاي درس
1- «وندها» از نظر قرارگرفتن در ساختمان واژه، به چند نوع تقسيم مي‌شوند؟ سه نوع
2- نام ديگر «تكواژ آزاد و تكواژ پيوسته» چيست؟ پايه و وند
3- ساخت كدام صفت مانند بقيه نيست؟«نامعلوم، ناگوار، نامناسب» : ناگوار
4- كدام‌واژه ازتركيب«پيشوند+اسم» ساخته نشده است؟ «نادرست، نافرمان، نااميد». نادرست
5- كدام صفت (بن فعل) ندارد؟ «ناشناس، ناياب،ناكام» ناكام
6- واژه‌هايي كه به (ه ـ ه) ختم مي‌شوند هنگام اتصال پسوند (ي) به آن اسم، به چه شكلي در مي‌آيند؟ گي
7- از واژه‌هاي داده شده، كدام يك تعبيري دوگانه ندارد؟ «قصابي، بخاري، خانگي» خانگي
8- تكواژپايه‌دركدام گزينه عربي نيست؟«مرغوبيت، خوبيت، جمعيت»: خوبيت
9- «خريدار» چه نوع كلمه‌اي است؟ صفت
10- از بين كلمات داده شده، كدام صفت نيست؟ «ديدار، خواستار، گرفتار» : ديدار (اسم) است.
11- «بن ماضي +ه» چه صفتي مي‌سازد؟ مفعولي
12- كدام ساخت با بقيه فرق دارد؟ «خنده، پايه، ناله» پايه
13- «خزنده» چه نوع صفتي است؟ فاعلي
14- پسوند (دان) در كدام واژه با بقيه فرق دارد؟ «نمكدان، چينه‌دان، نادان» : نادان
15- كدام واژه صفت نيست؟ «رنگين، نگين، زرين» : نگين
16- ساخت دستوري كدام واژه با بقيه فرق دارد؟ «شرمگين، سنگين، غمگين» : سنگين
17- «فرآيند كاهش واجي» چيست؟ حذف برخي از واج‌ها در طول زمان
18- كدام واژه «صفت شغلي» نيست؟ آهنگر، آرايشگر، لنگر» لنگر
19- وقتي آخرين واج يك هجا (چهار واجي) باشد واج / ت / و / د / در زنجيره‌ي گفتار چه مي‌شود؟ حذف مي‌شود.
20- كدام كلمه (پسوند) ندارد؟ «افسرده، تهراني، ناشناس» ناشناس
درس بيست و دوم
نقش‌هاي زباني
دانستني‌هاي درس
1- نقش‌هاي اساسي‌تر زبان چند نوع‌اند؟ چهار نوع
2- اساسي‌ترين نقش زبان ... : ايجاد ارتباط در ميان يك جامعه‌ي زباني است.
3- «محمل انديشه بودن زبان» به چه معني است؟ بدون زبان، نمي‌توان به تفكر و انديشه پرداخت.
4- در عبارت «راستي، فردا كلاس ادبيات ديرتر شروع مي‌شود.» كدام‌يك از نقش‌هاي زبان بيان شده است؟ ايجاد ارتباط
5- كدام واژه مفهومي «انتزاعي» نيست؟ «كاشتن، رشدكردن، انسان»: انسان، مفهومي عام است.
6- مفاهيم عام و مفاهيم انتزاعي چگونه براي ما فراهم مي‌شوند؟ از طريق زبان
7- اصطلاح«حديث‌نفس»به‌چه معني است؟ درباره‌ي خود سخن گفتن.
8- چه زماني نقش‌هاي مختلف زبان را مي‌آموزيم؟ در كودكي همراه با خود زبان
9- اصول و ضوابط آفرينش ادبي جزء ... : نظام زبان نيستند.
10- ساخت‌هاي صوري زبان را نام ببريد؟ صرفي، آوايي، نحوي
11- «هدف از هر ارتباط زباني» چيست؟ انتقال اطلاع به ديگران
12- با تكيه بر كدام عامل درباره‌ي جمله‌ي (درخت انسان مي‌كارد.) مي‌گوييم اين حكم صادق نيست؟ با تكيه بر زبان
13- شاعر كدام دو ساخت را بر مجموعه‌ي ساخت‌هاي آوايي فارسي افزوده است؟ وزن، قافيه
14- براي درك و فهم درستي از آفريده‌هاي ادبي چه بايد كرد؟ از فنون و علوم و سنت‌هاي ادبي ياري گرفت.
15- براي آسان شدن تلفظ ميان دو واژه‌ي (مو) و (كوتاه) چه مي‌كنيم؟ يك صامت اضافه مي‌كنيم.
درس بيست و چهارم و بيست و پنجم
كلمات دخيل / ساختمان
دانستني‌هاي درس
1- كدام تركيب غلط املايي دارد؟ «قيه و فرياد،عتاب و خطاب، مواحب خداداد» : مواهب خداداد
2- املاي «اصطلاحات علمي عربي» كه جزئي از زبان فارسي شده است، چگونه است؟ شكل املا (قالبي) است، در قالب رسم‌الخط عربي بايد نوشته شود.
3- كدام واژه‌ي غيرساده در شمار صفت هاي مشترك با قيد نيست؟ «هنرور، ناخواسته، شجاعانه» : هنرور
4- براي تشخيص (اسم وصفت) در واژه‌هاي غيرساده، چه بايد كرد؟ بايد به كاربرد آن‌ها در جمله توجه كرد.
5- كدام تركيب غلط املايي ندارد؟ «رمز حويت، ايجاذ مخل، ماليات مستغلات». ماليات مستغلات
6- بخش مهمي از واژه‌هاي مورد نياز در زبان فارسي چگونه تأمين مي‌شود؟ از راه مركب‌سازي و مشتق‌سازي
7- به چند شكل واژه‌ي «مشتق ـ مركب» ساخته مي‌شود؟ دو شكل
8- واژه‌ي «مشتق ـ مركب) چگونه ساخته مي شود؟ واژه مشتق + تكواژ آزاد
9- «ادغام» چيست؟ يكي‌شدن دو حرف هم‌جنس به دليل نزديكي به‌هم
10- در كدام واژه نمي‌تواند «ادغام» انجام شود؟ «كبود ده، زودتر، قلم‌دان» : قلم دان
11- كدام واژه‌ي «مشتق» بيش از يك (وند) دارد؟ «ناراحتي، مرگ و مير، قدم به قدم» : ناراحتي
12- كدام واژه (صفت مركب + وند) است؟ «ناجوان‌مرد، كارشناسي، داد و ستد» : كارشناسي
13- ادغام در كدام واژه فقط در «زبان گفتار» نيست؟ «شپره، بلندتر، تب‌بر» : سپره
14- كدام تركيب عربي در فارسي مطابق با رسم‌الخط واملاي زبان عربي نوشته نشده است؟ «المؤمن مرآت المؤمن، نغوذ بالله» : المومن مرآت المون
15- يكي از ويژگي‌هاي زبان و ادب فارسي اين است كه ... : با آيات و احاديث و معارف اسلامي در هم آميخته است.
+ نوشته شده در جمعه شانزدهم بهمن ۱۳۸۸ ساعت 10:54 توسط سیما صادقیان
|
